Wiercenie w drewnie (cz. X) System wierteł

W dziesiątej części naszego opracowania dotyczącego wiercenia w drewnie omawiamy system wierteł do drewna na przykładzie wierteł ZOBO firmy Protool.

 

 

Wiertła ZOBO do drewna firmy Protool są odmianami sedników, popularnie nazywa się je też wiertłami tralkowymi. Mają one dwa wykonania: (1) WD-C z ostrzami ze stali chromowej i (2) WD-HW z ostrzami z węglików spiekanych. Drugie ich wykonanie to oczywiście niemalże klasyczny środkowiec. Podstawowa różnica pomiędzy wiertłami Protool ZOBO a standardowymi sednikami oraz środkowcami polega na zastosowaniu wymiennych elementów centrujących o różnych wymiarach, zastępujących stałe ostrze centrujące, i/lub modyfikacji geometrii głowicy. Elementami centrującymi są

szpice, wiertła spiralne lub specjalne czopy. Zastosowanie tak wielu prowadzeń ogromnie rozszerza zakres stosowania pojedynczego wiertła. Przy użyciu czopa prowadzącego rozwiercenie wykonanego otworu nie stanowi żadnego problemu. Ponieważ w tych wiertłach stosuje się elementy prowadząco-centrujące znacznie wystające poza głowice, narzędzia te umożliwiają wiercenie ukośne, a także w elementach zaokrąglonych. Podobnie jak sedniki, przeznaczone są do wykonywania otworów przelotowych, jak również nieprzelotowych, jednakże o znacznie większych średnicach, tj. do 200 mm (z krokiem co 1mm). Przypominamy, że standardowe sedniki i środkowce mają średnice do 50 mm. Do zastosowań specjalnych Protool jest w stanie dostarczyć wiertło z dokładnością 0,1 mm.

 Wiertło ZOBO WD-C z czopem centrującym

Głowica pierwszego z wykonań wierteł Protool ZOBO (WD-C), czyli wytworzona ze stali chromowej, twardszej i bardziej odpornej na ścieranie od stali szybkotnącej HSS, posiada – tak jak sednik – dwa główne ostrza tnące i dwa ostrza boczne (tzw. konturowe lub podcinające) wycinające ściankę otworu. Jednakże ostrza boczne są mniejsze ok. połowę, co jest konsekwencją zastosowania lepszej jakościowo stali chromowej. Dzięki temu zwiększono znacznie znajdujące się w głowicy otwory służące do odprowadzenia wiórów. Taka geometria głowicy umożliwia ich szybsze usuwanie oraz redukuje tarcie, a więc i wydzielanie się ciepła podczas wiercenia. Do zmniejszenia tarcia i wydzielania ciepła przyczynia się także bardzo dokładne oszlifowanie wykańczające ostrzy konturowych. Przypominamy, że stal chromowa umożliwia uzyskanie bardziej gładszych powierzchni niż HSS. Ostrza te mają także tzw. łamacz wiórów (mały półokrągły otwór dzielący je na dwie części), który skraca wiór i pozwala na szybsze ich usuwanie ze strefy obróbki, co przyczynia się do zwiększenia efektywności wiercenia. Można nim posłużyć się także jako wskaźnikiem zużycia ostrzy, gdyż jego wielkość pokazuje głębokość ostrzenia pozostałą do całkowitego zużycia narzędzia. Im łamacz mniejszy, tym mniejsza jest liczba możliwych przeostrzeń wiertła WD-C. Protool podaje, że wiertła te można ostrzyć ok. 20-25 razy.

 

Głowica wiertła ZOBO WD-C

Jeśli chodzi o drugie wykonanie wierteł Protool ZOBO (WD-HW), to jego geometria w sposób istotny nie odbiega od geometrii standardowych środkowców, dlatego nie będziemy tu jej szerzej omawiać. Warto tu wspomnieć, że wiertła ZOBO o średnicach powyżej 101 do 200 mm są wykonane tylko w wersji WD-C. Z uwagi na duże średnice wyposażono je w regulowane ograniczniki grubości wiórów i głębokości . Zmniejszają one wymagania wiertła co do wielkości potrzebnego momentu obrotowego potrzebnego do jego napędzania, chroniąc w ten sposób wiertarkę przed zbyt dużym obciążeniem, a także umożliwiają szybsze odprowadzanie wiórów ze strefy obróbki, przez co zwiększają szybkość pracy. Jak wiadomo, mniejsze wióry łatwiej jest usuwać. Ogranicznik w istotny sposób zmniejsza możliwość zahaczenia ostrza w materiale i skutecznie redukuje niebezpieczeństwo „odbicia”. Ten niewielki element pozwala nam zapanować nad wiertłem w czasie wiercenia i zwiększa bezpieczeństwo pracy.

 

Głowica wiertła ZOBO WD-HW

Jeśli chodzi o materiałowy zakres zastosowania wierteł ZOBO, to w przypadku 2. ich wykonania, czyli WD-HW, w

sposób istotny nie odbiega on od zakresu aplikacji standardowych środkowców. Narzędzia WD-HW służą więc do obróbki drewna twardego, płyt laminowanych, wiórowych, sklejek, corianu itp. Wiertła WD-C w porównaniu do sedników mają znacznie rozszerzony zakres stosowania, oprócz drewna miękkiego i twardego, można nimi także wiercić w aluminium i szkle akrylowym. Oczywiście w tym celu należy je przeostrzyć tak, aby ostrza konturowe w przypadku obróbki szkła akrylowego wystawały dokładnie na tę samą wysokość co główne, a wypadku aluminium były krótsze o ok. 0,15 mm.

Wiertła ZOBO mają uchwyty walcowe dostosowane do mocowania w typowych uchwytach używanych w wiertarkach ręcznych (kluczykowych i bezkluczykowych). Wykonano w nich także gwintowany otwór, który umożliwia ich montaż w maszynach przy użyciu uchwytów Morse’a lub maszynowych. Mogą więc narzędzia te być stosowane nie tylko w wiertarkach ręcznych, ale także w maszynach stacjonarnych, a nawet w centrach obróbczych CNC. W ofercie osprzętu do nich znajdują się różnej długości przedłużki, a także ograniczniki głębokości wiercenia, tuleje redukcyjne, wybijak elementów centrujących itd. Narzędzia te zestawiane są w trzy systemy, które różnią się wielkościami zakresów ich średnic oraz wyposażeniem w akcesoria rozszerzające aplikacje lub optymalizujące pracę nimi.

 

Wiertła ZOBO System 3 z akcesoriami