Wiercenie w drewnie (część VII) Świdry do drewna

Świder należy do najstarszych narzędzi przeznaczonych do obróbki drewna. W swej pierwotnej formie służył do ręcznego wiercenia w drewnie litym, dlatego posiadał prosty uchwyt poprzeczny służący do wywierania nacisku i pokręcania.

 

Nas jednak interesują współczesne wykonania tych narzędzi przeznaczone do stosowania w wiertarkach bezudarowych lub udarowych lub wiertarko-wkrętarkach. Mają one uchwyty sześciokątne (od SW 6 do SW 11) lub Morse’a, umożliwiające aplikację dużych momentów obrotowych i eliminację zjawiska obracania się wiertła w uchwycie wiertarskim, do którego dochodzi często w przypadku wierteł z uchwytami w kształcie walca.

Świdry, podobnie jak wiertła kręte do drewna, posiadają stożek centrujący.

W ich przypadku jest on gwintowany, co zapewnia nie tylko centryczne prowadzenie, ale także samowkręcanie się narzędzia w materiał. Wielkość gwintu jednozwojnego jest odpowiednio dobrana do średnicy świdra, aby jego ostrza skrawały z optymalną wielkością wióra, i wynosi przeważnie 1-1,3 mm (gwint o mniejszym skoku mają świdry przeznaczone specjalnie do obróbki twardych i bardzo twardych gatunków drewna). Stąd w przypadku tego narzędzia, w zasadzie poza pierwszą fazą wiercenia, nie musimy nim wywierać dużego nacisku, wystarczy do tego użyć masy wiertarki. Świder więc łatwo wchodzi w materiał, dlatego pracując nim, należy jedynie nadawać mu obroty. Używając bardziej technicznego języka, możemy powiedzieć, że nagwintowany stożek świdra wytwarza siłę o wektorze pokrywającym się z osią narzędzia, która niejako samoczynnie „wciąga” go w proces skrawania.

 

 

Świdry mają dwa rodzaje ostrzy skrawających: dwie lub jedną boczną krawędź tnącą i krawędź główną. Liczba bocznych ostrzy zależy od średnicy narzędzi: świdry o średnicy 6-24 mm mają jedno ostrze, a o średnicy 26-32 mm – dwa. Boczne ostrza wystają nieco poza ostrze główne i służą do wycinania krawędzi otworu, zakreślają więc jego średnicę. Ponieważ wystają one poza ostrze główne, nacinają materiał na głębokość większą od grubości wióra. Taka praca umożliwia uzyskanie świdrem otworów o wysokiej jakości, czyli o czystych krawędziach. Ostrze główne służy więc jedynie do wybierania materiału z wnętrza otworu, dlatego jest równoległe w stosunku do powierzchni obrabianego elementu drewnianego lub pochylone do niego pod niewielkim kątem (w zależności od wykonania narzędzia). Kąt natarcia ostrza głównego wynosi ok. 10°.

Świdry mają duże rowki wiórowe oraz wyznaczające je spirale jednozwojne o małym kącie pochylenia w stosunku do powierzchni obrabianej. Ze względu na szerokość zwoju spirali rozróżnia się dwa wykonania tych narzędzi: szeroką spiralę posiadają świdry typu Lewisa, a wąską – Irwina (zob. ilustracja zamieszczona w artykule). Pierwsze wykonanie przeznaczone jest obróbki twardych gatunków drewna, a drugie dla miękkich i średnio twardych. Powierzchnia spirali jest szlifowana i ostro zakończona, aby zmniejszyć tarcie podczas wiercenia i nie uszkadzać krawędzi otworów. Takie wykonanie umożliwia prostoliniowe wiercenie i uzyskiwanie otworów o wysokiej jakości. Jak już wspominaliśmy, świdry mają szerokie rowki wiórowe, które umożliwiają efektywne odprowadzanie dużej ilości wiórów, które powstają podczas wiercenia w drewnie. Dzięki temu nie odchodzi do zapychania się ich wiórami oraz nagłego wzrostu oporów wiercenia i możliwe są szybkie postępy w pracy. Pamiętajmy jednak, że świdry do swojego napędu wymagają wiertarek o dużym momencie obrotowym, a szczególnie tego typu narzędzia o większej średnicy, ponieważ podczas wiercenia otworów generują dość duże opory. Świdry przeznaczone są do wiercenia głębokich (maksymalnie do 360 mm) otworów w drewnie o stosunkowo dużej dokładności i średnicy od 6 do 32 mm.