Wiertarki udarowe (część II). Pola zastosowań

Wiertarki udarowe mają wiele zastosowań. Poniżej podajemy je według stopnia ich ważności.

Pola te to: 1) wiercenie otworów z ręki wiertłami pełnymi lub otwornicami w materiałach skrawalnych, tj. drewnie, stali, aluminium, metalach nieżelaznych, żeliwie itp.; 2) wiercenie z ręki otworów wiertłami udarowymi z uchwytem walcowym w niezbyt twardym betonie, kamieniu, cegle, murze itp.; 3) wiercenie stacjonarne (dokładne z użyciem stojaka wiertarskiego) wiertłami pełnymi lub otwornicami w materiałach skrawalnych, tj. drewnie, stali, aluminium, metalach nieżelaznych, żeliwie itp.; 4) rozwiercanie i pogłębianie otworów; 5) wkręcanie/wykręcanie wkrętów, śrub nakrętek; 6) nietypowe operacje rzadko wykonywane: gwintowanie, mieszanie farb

i zapraw, szlifowanie, polerowanie, obróbka szczotkami technicznymi, frezowanie, napęd przystawek roboczych i innych urządzeń.

Jak z tego wyliczenia widać, głównym przeznaczeniem wiertarek udarowych jest wykonywanie wierceń w (1) materiałach skrawalnych (bezudarowo) i (2) kruchych oraz niezbyt twardych (udarowo). Maszynami tymi można wykonywać otwory o średnicy do 25 mm przy użyciu wierteł pełnych w stali z uchwytami walcowymi, w drewnie – do 60 mm, a betonie – do 16 mm. Oczywiście wielkość otworu zależy od mocy wiertarki i jej momentu obrotowego. Jeśli chodzi o otwory w niezbyt twardym betonie (maksymalnie do B20), wykonywane wiertłami pełnymi, to przypadku wiertarek udarowych ich średnica nie powinna jednak przekraczać 12 mm ze względu na zachowanie w miarę dużej efektywności pracy. Większe otwory w betonie, w tym twardych odmianach tego materiału, wykonuje się albo za pomocą młotowieratrek SDS-plus i młotów kombi SDS-max, albo przez użycie koron diamentowych lub węglikowych (wiercenie z ręki takimi narzędziami prowadzi się jedynie w wypadku obróbki niezbyt twardych materiałów budowlanych, np. beton do B20). W wiertarkach udarowych do wiercenia używa się bardzo wielu różnych narzędzi: pił otwornic bimetalowych, HCS i węglikowych (multiconstruction), koron diamentowych segmentowych przeznaczonych do wiercenia z ręki na sucho, koron z diamentowym nasypem do pracy na mokro/sucho, wierteł krętych, płaskich, 3-ostrzowych, stopniowych i udarowych (widiowych), pogłębiaczy, rozwiertaków, środkowców i sedników, itd.

Operację wkręcania/wykręcania wykonujemy za pomocą bitów i nasadek maszynami mającymi prawe/lewe obroty oraz elektroniczną regulację prędkości obrotowej. Do mocowania ich w uchwycie wiertarskim służą specjalne uchwyty, narzędzia te można także montować w sześciokątnym gnieździe 1/4” wrzeciona maszyny, o ile ona takie posiada.
W kolejnych wymienionych wyżej zastosowaniach wiertarki udarowe wykorzystuje się rzadko lub w przypadkach, gdy nie dysponuje się odpowiednimi elektronarzędziami specjalistycznymi, a trzeba wykonać niewielką liczbę nietypowych dla tych maszyn operacji. Zatem czasami wiertarki udarowe wykorzystuje się do wykonywania małych gwintów wewnętrznych (przeważnie do M12) w metalach kolorowych za pomocą gwintowników montowanych w specjalnych uchwytach, które zabezpieczają je przed złamaniem.

Maszyny te zastępują także mieszarki. Wtedy stosuje się w nich mieszadła z uchwytami sześciokątnymi. Do tej operacji należy wykorzystywać elektronarzędzia dysponujące dużą mocą i wysokim momentem obrotowym oraz elektronicznie zabezpieczone przed przeciążeniem, bowiem często przy tej operacji dochodzi do nazbyt dużego obciążenia silnika.

Możemy szlifować wiertarkami za pomocą ściernic listkowych, trzpieniowych, papierów i płócien ściernych (krążki ścierne) oraz tarcz korundowych. Tarczami tymi także możemy wykonywać operację cięcia elementów metalowych. Do mocowania niektórych z tych narzędzi w uchwytach wiertarskich potrzebne są specjalne chwyty i talerze szlifierskie. W elektronarzędziach tych często wykorzystuje się szczotki techniczne do odrdzewiania i oczyszczania powierzchni metalowych. Zaleca się stosować tego typu narzędzia mające średnicę przynajmniej 115 mm, bo powinny być one napędzane z prędkością obrotową ok. 3200 min-1 (maksymalne obroty wiertarek na biegu luzem to ok. 3600 min-1).

Wiertarkami możemy też frezować trzpieniami frezarskimi ze stopów twardych przystosowanymi do pracy z obrotami ok. 3000 min-1. Niestety, większość tych narzędzi do efektywnej obróbki wymaga o wiele większych obrotów. Dlatego do napędu trzpieni frezarskich wiertarki mogą być

stosowane tylko sporadycznie, np. w wypadku braku szlifierki prostej lub jej awarii.
Wiertarek możemy także użyć jako napędu innych urządzeń, które nazywa się przystawkami, np. pompy wodnej, pilarki tarczowej, wałków giętkich itp. Obecnie w segmencie profesjonalnym odeszło się od tego typu zastosowań, proponując zamiast nich odpowiednie urządzenia o zoptymalizowanych parametrach pracy, jak też specjalnie wykonane narzędzia wielofunkcyjne, które jednak przeznaczone są dla majsterkowiczów, a nie dla profesjonalistów.

Można więc powiedzieć, że wiertarki udarowe to bardzo funkcjonalne elektronarzędzia. Dlatego są wykorzystywane prawie we wszystkich dziedzinach życia gospodarczego: od zakładów przemysłowych przeróżnych branż, poprzez warsztaty rzemieślnicze i usługowe różnych specjalizacji, do gospodarstw domowych. Łatwiej byłoby więc wymienić nam tych, którzy nie wykorzystują tych elektronarzędzi, niż sporządzić pełną listę ich użytkowników. Ze względu na tak duże spektrum zastosowań maszyny te mają bardzo zróżnicowane parametry, a także klasę. Wyróżnia się wiertarki klasy profesjonalnej przemysłowej, profesjonalnej rzemieślniczej, półprofesjonalnej (dla tzw. zaawansowanych majsterkowiczów) oraz amatorskiej (dla majsterkowiczów i prac domowych). W naszym artykule zajmiemy się jedynie maszynami klasy profesjonalnej, które cechuje duża dokładność pracy oraz wysoka trwałość iwytrzymałość.