Test wielofunkcyjnych narzędzi oscylacyjnych Bosch GOP 14,4/18 V-EC Professional

Pod koniec 2013 r. Bosch wprowadził na rynek bliźniacze wielofunkcyjne narzędzia oscylacyjne zwane multi-cutter i oznaczył je jako GOP 14,4/18 V-EC Professional. Maszyny te mieliśmy niedawno okazję przetestować w redakcyjnym warsztacie, co pozwoliło nam określić podstawowe zasady ich wyboru, jak też porównać z najsilniejszym boschowskim modelem przewodowym GOP 300 SCE Professional.

Zasada działania multi-cutterów
Oba akumulatorowe GOPy korzystają z oscylacji osiowej, co oznacza, że generują cykliczny ruch obrotowy w obie strony o przesunięciu kątowym wynoszącym ok. ±1,4°. Tym samym zasada ich działania różni się od zasady pracy szlifierek oscylacyjnych, mimośrodowych i delta (trójkątnych), które wykorzystują ruch oscylacyjny generowany

przez mimośród. Ruch ten predestynuje wymienione 3 typy maszyn jedynie do szlifowania, gdyż nie można go wykorzystać do cięcia (stąd słusznie nazywane są szlifierkami). W przypadku testowanych boschowskich multi-cutterów ich oś napędowa (wrzeciono) obraca się cyklicznie w prawo i lewo po łuku mającym całkowitą wielkość kątową wynoszącą 2,8°. Stąd tzw. kąt oscylacji testowanych narzędzi wynosi ±1,4°. Oscylacje osiowe w przypadku GOPów 14,4/18 V-EC Professional powtarzają się cyklicznie z częstotliwością od 8000 do 20.000/min. Przypominamy, że oscylacja osiowa jest bardziej wszechstronna w zastosowaniach praktycznych niż mimośrodowa, gdyż umożliwia zarówno szlifowanie, jak i cięcie.

Bezszczotkowe silniki EC, czyli dokładniejsze sterowanie i więcej mocy
W GOPach Bosch zastosował bezszczotkowe silniki EC. Przypomnijmy, mają one 2-krotnie dłuższą żywotność (m.in. dzięki większej odporności na kurz i wibracje) oraz o 30% wyższą wydajność na jednym cyklu pracy akumulatora. Brak szczotek w ich wypadku to znaczne zmniejszenie strat energii z powodu wyeliminowania iskrzenia na komutatorze oraz brak konieczności wizyt w serwisie w celu ich wymiany. Dzięki większej efektywności energetycznej silnik bezszczotkowy charakteryzuje się o wiele bardziej korzystną relacją mocy do swojej masy od 2- i 4-polowych silników komutatorowych prądu stałego. Silnik bezszczotkowy umożliwia też dokładniejsze od jednostek komutatorowych sterowanie parametrami pracy. W tym celu stosuje się miniaturowy falownik elektroniczny. GOPy zostały wyposażone w 6-stopniową regulację oscylacji.
Konsekwencją zastosowania silników bezszczotkowych EC jest też uzyskanie dużej wydajności pracy, która w przypadku obu omawianych GOPów odpowiada efektywności bliźniaczej konstrukcji przewodowego modelu Bosch GOP 300 SCE Professional, który dysponuje mocą nominalną 300 W.

Szybka i prosta wymiana osprzętu
GOPy 14,4/18 V-EC Professional wyposażono w beznarzędziowy system wymiany osprzętu SDS. Jest bardzo prosty w obsłudze. Klamrą zaciskową umieszczoną z boku głowicy narzędzi rozchylamy lub ściskamy wrzeciono i w ten sposób blokujemy na nim ostrze tnące lub narzędzie szlifujące. Pozycja osprzętu może być także zmieniana kątowo w zakresie 240°. Warto tutaj podkreślić, że całą operację można wykonać jedną ręką, bez potrzeby podtrzymywania osprzętu na wrzecionie w trakcie montażu. Do obsługi mechanizmu SDS nie musimy też używać siły, do czego często jesteśmy zmuszeni w przypadku maszyn konkurencyjnych. W ich wypadku często zdarza się też bolesne przytrzaśnięcie palców spowodowane użyciem za dużej siły w celu zamknięcia dźwigni mechanizmu mocującego osprzęt.
Pod względem ergonomii do testowanych GOPów też nie można się przyczepić. Chociażby obwód obudowy (193 mm) jest tak dobrany, aby narzędzia mogły być obsługiwane jedną ręką. Ich bezpieczny oraz pewny chwyt zapewniają okładziny antypoślizgowe. Wszystkie mechanizmy napędowe są tak skonstruowane, że przenoszą minimalną ilość wibracji na dłonie użytkownika, przez co nawet długotrwałe cięcie czy szlifowanie nie jest męczące. Ponadto urządzenia są bardzo dobrze wyważone.

Zasilanie, czyli Bosch Flexible Power System
Omawiane multi-cuttery są konfigurowane z litowo-jonowymi boschowskimi akumulatorami 14,4 V (GOP 14,4 V-EC Professional) lub 18 V (GOP 18 V-EC Professional) o pojemnościach: 1,5, 2,0, 3,0, 4,0 oraz 5,0 Ah, które należą do Bosch Flexible Power System. Dlatego do zasilania GOPów możemy wykorzystać odpowiadające im napięciowo baterie Li-Ion, które nabyliśmy wcześniej z innymi maszynami niemieckiego producenta. Innymi słowy, przynależność do Bosch Flexible Power System oznacza, że akumulator

może zasilać każde boschowskie narzędzie bezprzewodowe o odpowiadającej mu klasie napięciowej. Standardowo GOPy 14,4/18 V-EC Professional dostępne są z bateriami 4,0 Ah, których czas pracy jest znacząco dłuższy od akumulatorów 3,0 Ah. Przypomnijmy, baterie, które mogą być użyte do zasilania omawianych urządzeń, oprócz mającej pojemność 1,5 Ah, wyposażono w obudowę COOLPACK efektywnie obniżającą temperaturę ogniw i poprawiającą parametry prądowe (wydajność), a także wydłużającą żywotność akumulatora. Zastosowano w nich system ECP (Electronic Cell Protection), który chroni ogniwa przed nadmiernym przeciążeniem w czasie pracy, zbytnim rozładowaniem i przeładowaniem, jak też 3-segmentowy diodowy wskaźnik naładowania.

Osprzęt i zastosowania
Zastosowania omawianych multi-cutterów, z jednej strony określa ich zasada działania i konstrukcja, a z drugiej, montowany w nich osprzęt. Bosch do swoich i innych producentów wielofunkcyjnych narzędzi oscylacyjnych oferuje bogaty zestaw osprzętu. Obecnie niemiecki koncern jest największym oferentem tego typu akcesoriów na świecie.
Boschowski osprzęt do tych urządzeń można poklasyfikować na służący do cięcia materiałów skrawalnych, takich jak drewno, różnego typu tworzywa sztuczne i metale (tarcze, brzeszczoty segmentowe, brzeszczoty do cięcia wgłębnego, noże segmentowe) oraz szlifowania i zdzierania (trójkątne papiery i płótna ścierne, ściernice krawędziowe i powierzchniowe węglikowe oraz diamentowe), jak też do skrobania (skrobaki, noże do fug elastycznych). Nie omawiamy tu szerzej akcesoriów boschowskich, gdyż poświęciliśmy im w „Gazecie Narzędziowej” osobny cykl złożony już siedmiu odcinków, w których szczegółowo omówiliśmy poszczególne rodzaje narzędzi i ich zastosowania.

Wyniki redakcyjnych testów
W redakcyjnych testach do porównania użyliśmy przewodowego najsilniejszego boschowskiego multi-cuttera przewodowego GOP 300 SCE Professional. Ma on silnik 300 W i ten sam system mocowania osprzętu na wrzecionie, co omawiane GOPy akumulatorowe. GOP 300 SCE Professional generuje oscylacje osiowe o przesunięciu kątowym 2 x 1,4º z częstotliwością 8000-20.000 min-1, czyli ma takie same parametry jak GOPy bezprzewodowe. Częstotliwość oscylacji jest płynnie zmieniana za pomocą pokrętła i dostosowywana do konkretnych potrzeb oraz zastosowań. Silnik GOP 300 SCE Professional współpracuje z elektronicznym systemem stabilizacji obrotów pod zmiennym obciążeniem (tzw. Constant Electronic), który utrzymuje stałą prędkość obrotową bez względu na jego obciążenie. Sprzęt pracuje więc w każdych warunkach z maksymalną wydajnością.
Podczas redakcyjnych testów GOPów przeprowadziliśmy dwa rodzaje prób. Pierwsza polegała na jak najszybszym przecięciu za pomocą brzeszczotu segmentowego 10 drewnianych kołków o średnicy 8 mm zamontowanych w płycie meblowej. Cięliśmy równo z jej powierzchnią. GOPowi 14,4 V-EC Professional zadanie to zajęło 10,03 s, a GOPowi 18 V-EC Professional – dokładnie 7 s, zaś przewodowemu GOP 300 SCE Professional – 5,92 s. Druga próba polegała na przecięciu tej samej stalowej śruby o średnicy 6 mm. GOP 14,4 V-EC Professional wykonał tę operację w 12,08 s, a GOP 18 V-EC Professional – w 6,85 s, zaś GOP 300 SCE Professional – 8,09 s.
Tak jak można było się spodziewać testy redakcyjne pokazały, iż bardziej wydajnymi GOPami są model 18 V i zasilany przewodowo, jak też że GOP 18 V-EC Professional i GOP 300 SCE Professional mają praktycznie taką samą efektywność pracy. Wyniki te można uogólnić i powiedzieć, że testowane multi-cuttery są praktycznie równorzędne co do zakresu zastosowań, wydajności pracy,

ergonomii i zaawansowania technicznego. Które więc z tych narzędzi wybrać? Racjonalna odpowiedź nie jest łatwa i zależy od naszych potrzeb, jak też składu parku maszynowego, którym dysponujemy. W przypadku pierwszym, czyli gdybyśmy rozważali dylemat polegający na tym, czy mamy wybrać model akumulatorowy lub przewodowy, to o naszym wyborze nie powinno decydować kryterium ciągłości pracy. Oboma rodzajami GOPów możemy bowiem pracować bez przerwy, czyli w sposób ciągły (elektronarzędzia bezprzewodowe wymagają do tego dysponowania 2 bateriami). W wypadku takiego wyboru, naszym zdaniem, powinniśmy się najpierw kierować własnymi preferencjami co do rodzaju zasilania. Pewni użytkownicy np. wolą, jak narzędzie jest włączone do gniazdka z prądem, a drugim przeszkadza kabel plączący się w czasie pracy, a więc elektronarzędzie akumulatorowe jest dla nich wygodniejsze. Z tego ostatniego punktu widzenia GOPy akumulatorowe, niewątpliwie, górują nad przewodowym. Jeśli zaś nie mamy sprecyzowanych preferencji co do rodzaju zasilnia, należy wziąć pod uwagę skład naszego parku maszynowego. Np. gdy znajdują się w nim akumulatorowe elektronarzędzia Bosch zasilane z baterii 18 lub 14,4 V, to zakup bezprzewodowego GOPa w wersji „0” (bez akumulatorów) jest, naszym zdaniem, bardziej opłacalny i z punktu efektywności pracy, i wygody (brak kabla to jednak duża zaleta), i bezpieczeństwa (zerowe ryzyko porażenia prądem), jak też z powodu niższej ceny narzędzia. W przypadku, gdy w naszym parku maszynowym „królują” elektronarzędzia przewodowe, zakup tak zasilanego GOPa z punktu widzenia ekonomicznego wydaje się być bardziej racjonalny, chyba że chcemy, żeby on zapoczątkował „przechodzenie” na narzędzia bezprzewodowe o porównywalnej wydajności i większej poręczności.
W drugim przypadku, czyli wtedy, gdy preferujemy rozwiązania akumulatorowe i wybieramy między dwoma testowanymi GOPami akumulatorowymi, powinniśmy kierować się częstością użycia tych narzędzi. Do bardziej intensywnej pracy, w której zależy nam też na sporej wydajności, bardziej stosowny jest GOP 18 V-EC Professional. Wtedy warto zainwestować więcej pieniędzy, bowiem od „czternastki” jest on droższy. Natomiast jeśli posiadamy już narzędzia akumulatorowe Bosch z zasilaniem z baterii Bosch Flexible Power System, należy wybrać zgodnego z nim GOPa, bowiem taki zakup jest najbardziej dla nas opłacalny i w wypadku „14”, i „18”.