W naszym nowym cyklu przyjrzymy się dużej rodzinie narzędzi ręcznych nazywanych popularnie szczypcami. Na początku zajmiemy się kombinerkami.

 

Zanim omówimy wspomniane tu narzędzia, podamy kilka uwag natury ogólnej. Szczypce pod względem podstawowego rodzaju zastosowania możemy podzielić na służące do (1) chwytania, (2) cięcia oraz (3) chwytania i cięcia zarazem. Dlatego można wyróżnić trzy podstawowe ich rodzaje, a więc (1) szczypce chwytaki (np. klucze do rur, szczypce typu Morse’a, itp.), (2) obcinaki (obcęgi, obcinaki ukośne, boczne itd., nożyce) i (3) typu kombinerki (używane zarazem do obcinania i chwytania).
Ponieważ kombinerki są najbardziej popularnym rodzajem szczypiec, naszą opowieść o tych narzędziach zaczniemy właśnie

od nich. Tak jak każde szczypce, mają dwie dźwignie stanowiące ich ramiona, skrzyżowane są one ze sobą we wspólnym punkcie oparcia. Krótsze ramiona każdej z dźwigni stanowią odpowiednio profilowane szczęki, zaś dłuższe – rękojeści. Punktem oparcia dźwigni oraz elementem łączącym dwa ramiona jest połączenie sworzniowe. Ze względu na kształt szczęk wśród kombinerek można wyróżnić narzędzia uniwersalne, półokrągłe i okrągłe, płaskie. W niniejszym artykule omówimy pierwsze z nich.
Zaczniemy od budowy szczęk. Od czoła wykonano w nich ryflowane powierzchnie chwytne. Można wyróżnić w nich dwie części: (1) tzw. szczęki płaskie (od czoła narzędzia) przechodzące w (2) półelipsoidalne. Szczęki płaskie służą do chwytania przedmiotów o niewielkiej grubości, można nimi wykonywać też takie czynności, jak: zaprasowywanie, zaginanie i odginanie płaskich przedmiotów, np. blaszek drutów czy kabli, chwytanie niewielkich montowanych/demontowanych elementów itp., podtrzymywanie lutowanych przewodów itd. Natomiast ryflowane szczęki półelipsoidalne znajdują zastosowanie w chwytaniu okrągłych elementów, np. łbów wkrętów czy śrub, lub wielokątnych, np. sześciokątnych łbów śrub.

Od strony rękojeści półelipsoidalne ryflowane powierzchnie chwytne szczęk przechodzą w większy od nich półelipsoidalny płaski łuk zbliżony kształtem do półokręgu, a z drugiej – w ostrza do cięcia. Półelipsoidalne łuki dwóch szczęk tworzą duży rozwierany pierścień, który służy także do chwytania okrągłych elementów, ale za to takich, które są parokrotnie większe niż te, które można uchwycić półelipsidalnymi szczękami ryflowanymi. Ostrza zaś przeznaczone są głównie do cięcia drutu i kabli, lecz można nimi także nacinać cienkie blachy, obcinać żyłkę nylonową itd.
Za szczękami i pierścieniem chwytnym znajduje się oś (punkt podparcia dźwigni) narzędzia, którą stanowi sworzeń łączący, a za nim ramiona stanowiące rękojeści. Są one odpowiednio wyprofilowane. Dla wygody chwytu na stalowych rękojeściach mocuje się na stałe ergonomicznie wyprofilowane nakładki wykonane z tworzywa, które popularnie nazywa się rękojeściami. Są także nakładki-rękojeści spełniające także funkcję izolowania od prądu elektrycznego, które stosuje się w kombinerkach przeznaczonych dla elektryków. Muszą one spełniać rygorystyczną normę EN 60900.
Podanemu przez nas opisowi odpowiadają najczęściej spotykane na rynku narzędzia mające tzw. klasyczną budowę. Niektórzy producenci stosują innowacyjne ich modyfikacje zwiększające użyteczność. Np. wykonali duże ryflowania w pierścieniu chwytnym. Dzięki temu kombinerek można użyć jako klucza oczkowego do wkręcania/odkręcania śrub z łbem sześciokątnym od M8 do M10. Producenci przesuwają także oś dźwigni narzędzia w stronę szczęk, zwiększając tym samym siłę wywieraną dłonią za ich pośrednictwem.

O klasie – profesjonalnej czy popularnej (dla majsterkowiczów) – decyduje wykonanie kombinerek. Profesjonalne tego typu narzędzia są kute matrycowo ze stali chromowo-wanadowych lub węglowych, następnie obrabiane cieplnie oraz wykańczane (szlifowane) oraz zabezpieczane antykorozyjnie (np. chromowane i pokrywane specjalnymi powłokami PTFE), ich ryflowane powierzchnie chwytne i ostrza służące do cięcia są utwardzane indukcyjnie, przeważnie do 64 HRC (wykonania przeznaczone do stosowania przemysłowego). Szczęki są ściśle spasowane i połączone mocnym oraz odpornym na zużycie sworzniem. Profesjonalne kombinerki mają rękojeści 2-komponentowe wykonane z wysokiej jakości elastomerów. Ich grzbiet pokrywa się

miękkim elastomerem antypoślizgowym, chroniąc w ten sposób wrażliwie części dłoni przed urazami. Części boczne rękojeści są twardsze w celu zmniejszenia tarcia palców. Przednia część rękojeści ma odpowiednio wyprofilowane występy (czy też zgrubienia) zapobiegające przypadkowemu zsunięciu się dłoni na szczęki, czego skutkiem mogłoby być ich zranienie np. podczas cięcia drutu.

pins