Nożyce do blachy to popularne narzędzia. Jednakże nie wszyscy ich użytkownicy wiedzą, jak się nimi prawidłowo posługiwać i jak dobierać do określonych operacji. Postanowiliśmy więc podać prawidłowe zasady ich użytkowania i doboru, korzystając z przykładu profesjonalnych wykonań produkcji BESSEY Erdi.

Nożyce do blachy możemy podzielić na uniwersalne jednodźwigniowe i dwudźwigniowe (fot. 1.) oraz kształtowe jednodźwigniowe (fot. 2.) i dwudźwigniowe (fot. 3).

W obrębie tych grup rozróżnia się nożyce prawe i lewe (fot. 4., 5. i 6.). Nożyce uniwersalne sprawdzają się doskonale przy cięciu prostoliniowym (cięcie przelotowe) oraz łagodnym krzywoliniowym, np. przy wycinaniu konturów lub łuków (cięcie kształtowe). Bez znaczenia jest tu fakt,

czy cięcie wykonywane jest na krawędzi blachy czy w środku całego arkusza. Za pomocą nożyc uniwersalnych możliwe jest także nieskomplikowane wykrawanie. Nożyce kształtowe sprawdzają się zaś doskonale przy wycinaniu łuków o małym promieniach w pobliżu krawędzi arkuszy blachy. Smukłe kształty ich główek pozwalają na łatwe wycinanie nawet najbardziej skomplikowanych kształtów (fot. 7. i 8.). Nożyce (fot. 4., 5. i 6.), które mają tzw. półkę po prawej stronie, nazywa się nożycami prawymi.

W przypadku tzw. nożyc lewych jest odwrotnie, co oznacza, że ich półka znajduje się po lewej stronie. Nożyce prawe służą do wykonywania łuków od lewej do prawej strony, zaś lewe odwrotnie, czyli do cięcia krzywoliniowego od prawej do lewej strony. Oba rodzajami tych narzędzi można, oczywiście, ciąć prostoliniowo. Warto wspomnieć, że spotkać można często błędne przekonanie, że prawe nożyce są dla użytkowników praworęcznych, a lewe dla leworęcznych. Warto tu zwrócić uwagę na to, że jeśli osoba praworęczna wycina łuk przy użyciu nożyc prawych (a więc od lewej do prawej), wówczas podczas cięcia nadgarstek kieruje się na zewnątrz; zaś kiedy to czyni przy użyciu nożyc lewych (łuk wycinany od prawej do lewej), nadgarstek kieruje się do wewnątrz, co – jak łatwo zauważyć – jest bardziej ergonomiczne.

Ostrza nożyc BESSEY Erdi wykonuje się z stali HSS (twardość – 65 HRC). Dostępne są też nożyce wykonane ze stali specjalnej (61 HRC), stopowej (59 HRC) i narzędziowej (56 HRC). Nożyce z ostrzami ze stali HSS odznaczają się szczególnie wysoką żywotnością i wydajnością cięcia. Główki niektórych swoich nożyc HSS BESSEY Erdi pokrywa dodatkowo niezwykle twardą powłoką azotku tytanu (TiN), która zmniejsza zużycie narzędzia i zwiększa jego trwałość.

W nożycach stosuje się ostrza gładkie i ząbkowane (fot. 9.) Ostrze gładkie daje niepostrzępioną (gładką) krawędź blachy po przecięciu i służy do czystych cięć (fot. 10); zaś ząbkowane – gęsto ryflowaną, czyli ze śladami po zębach (fot. 11.). Przy tym w jego wypadku nie dochodzi do wysuwania się blachy ze szczęk, czemu zapobiegają ząbki. Mamy więc wybór pomiędzy trudniejszym cięciem czystym a łatwiejszym ze śladami po ząbkowanych ostrzach.
Nożyce do blachy podzielić można jeszcze na przelotowe i nieprzelotowe.

Nożyce przelotowe mają tak ukształtowane szczęki, aby umożliwiały ich przesuwanie w głąb ciętego arkusza blachy. Część odcinana przemieszcza się więc bezproblemowo po ich boku (fot. 12.). W przypadku nożyc nieprzelotowych jest to niemożliwe, gdyż część odcinana jest blokowana przez jedną ze szczęk (fot. 13.). Nożyce przelotowe mogą zatem posłużyć do wykrawania dużych arkuszy blachy, zaś nieprzelotowe do tego się nie nadają i najlepiej sprawdzają się w wycinaniu niewielkich elementów. Warto tu jeszcze zwrócić uwagę na fakt, że nożycami dwudźwigniowymi pracuje się lżej i łatwiej.

Dlatego polecane są dla tych, którzy używają ich sporadycznie i nie mają dużej wprawy w cięciu nimi. Fachowcy, którzy kształtują blachy codziennie, wolą jednak używać nożyc jednodźwigniowych. Choć tnie się nimi ciężej, dają lepsze wyczucie obrabianego materiału, czego konsekwencją jest dokładniejsza praca. Są one także o wiele trwalsze, gdyż mają bardzo prostą konstrukcję, a ich dwie podstawowe

części – (1) prawe szczęki i rękojeść oraz (2) lewe szczęki i rękojeść – wykonane są z jednolitych odkuwek. W przypadku nożyc dwudźwigniowych mamy do czynienia z wieloma elementami i ich łączeniami, co konstrukcyjnie wskazuje na ich mniejszą trwałość w porównaniu z nożycami jednodźwigniowymi.

Jeśli chodzi o prawidłową pracę nożycami, należy zachowywać jedną podstawową zasadę mówiącą, że podczas cięcia blacha powinna być oparta na tzw. półce, co pokazuje wyraźnie fot. 14. Dzięki temu cięcie będzie łatwe i dokładne. Wykrawanie arkusza w nieprawidłowy sposób, np. tak jak pokazano na fot. 15., prowadzi do deformacji blachy, jest niedokładne i do tego ciężkie dla operatora.

W przedstawionym materiale zdjęciowym wykorzystaliśmy jako przykłady nożyce BESSEY Erdi. Niemiecki producent dysponuje bowiem bardzo dużym doświadczeniem i w ich wytwarzaniu, i w projektowaniu. Dlatego zaliczany jest do najlepszych na świecie wytwórców tego typu narzędzi i poważany przez fachowców-blacharzy na wszystkich kontynentach
(więcej na www.agentools.pl).

Autor: pins