Lasery krzyżowe i punktowe

Laser krzyżowy lub laser punktowy to jeden z bardziej użytecznych instrumentów pomiarowych.

Co wyświetla laser krzyżowy i laser punktowy?

Wszelkiej branży instalatorzy, budowlańcy i fachowcy od robót wykończeniowych szybko zaprzyjaźniają się z tymi urządzeniami. Trudno im później zrezygnować z tej znajomości, bo okazuje się, że jeden laser potrafi zastąpić poziomnicę, szlauchwagę, kątownik, a nawet pomocnika. Lasery krzyżowe to instrumenty, których podstawowym zadaniem jest wyznaczanie za pomocą światła płaszczyzn pionowych, poziomych, skośnych, a nawet kąta prostego. Światło lasera generowane przez urządzenie jest rzutowane na obiekt (np. na ścianę) i ma postać widocznej linii ciągłej. Każdy laser krzyżowy potrafi wyświetlać co najmniej

dwie linie: poziomą lub pionową. Mogą one być generowane pojedynczo lub obie naraz. W drugim przypadku na obiekcie powstaje krzyż z ramionami przecinającymi się pod kątem 90°. Modele bardziej zaawansowane posiadają większe możliwości, bo potrafią wyświetlać np. dodatkowe płaszczyzny boczne.
Z kolei laser punktowy ma za zadanie wyświetlać tylko punkty. Podstawowe modele tych urządzeń potrafią generować 1-2 punkty (przeważnie do góry i do dołu) i używa się ich jako pionowników. Modele z troszkę wyższej półki technologicznej mają możliwość generowania 4-5 punktów (do góry, do dołu, do przodu, w prawo, w lewo), które są do siebie prostopadłe. Wtedy laser punktowy może być jednocześnie pionownikiem i kątownikiem do przenoszenia kątów prostych. W ofercie niektórych producentów znajdziemy również lasery krzyżowo-punktowe, które, jak wskazuje nazwa, potrafią wyświetlać i linie, i punkty.

Co decyduje o jakości sprzętu?

O klasie urządzenia, oprócz liczby wyświetlanych linii czy punktów, świadczy jego dokładność i zasięg. Precyzja pomiarów takimi instrumentami jest ściśle uzależniona od odległości narzędzia od obiektu. Im laser stoi bliżej ściany, tym dokładność wyznaczania linii lub punktu jest większa. Pośrednio na dokładność wpływa także otoczenie – jeśli pomieszczenie jest nasłonecznione, to linia jest mniej widoczna, a tym samym spada precyzja wykonywanych przez nas prac. Generalnie dokładność, którą mają lasery krzyżowe i lasery liniowe to ok. 0,2 mm na 1 m.
Zasięg omawianego sprzętu jest pochodną koloru lasera i warunków „terenowych”. W pomieszczeniach ciemnych wiązka rzutowana na obiekt jest wyraźniejsza i będzie ją dokładnie widać z większej odległości od instrumentu (na 20-30 m). W miejscach nasłonecznionych laser czerwony jest praktycznie niewidoczny gołym okiem. Lepiej natomiast sprawują się w takich warunkach modele z laserem zielonym, który – jak wynika z analizy widma optycznego – jest dwukrotnie lepiej widziany przez ludzkie oko.
Żeby zwiększyć dokładność i zasięg laserów (nawet do 80 m), a przede wszystkim umożliwić pracę nimi na zewnątrz, można stosować specjalne okulary polaryzacyjne albo, co jest najlepszym rozwiązaniem, używać czujnika sygnału laserowego. Odbiera on sygnał z instrumentu i pozwala precyzyjnie wyznaczyć miejsce padania wiązki na obiekt.

Wiązki pod kontrolą

Większość modeli laserów krzyżowych i laserów punktowych oferowanych na rynku to sprzęt samopoziomujący. Oznacza to, że wiązki światła generowane przez instrument są optycznie poziomowane za pomocą kompensatora. Duży zakres kompensatora umożliwia ustawianie instrumentu nawet na pochyłym podłożu. Jeśli instrument zostanie przechylony poza zakres pracy kompensatora, linie/punkty przestają być wyświetlane bądź zaczynają mrugać, a z instrumenty wydobywa się też często przenikliwy sygnał dźwiękowy. Dobrze jest, gdy laser krzyżowy lub laser punktowy posiada blokadę kompensatora. Jego włączenie powoduje, że instrument nie przerywa pracy po rozpoziomowaniu. Dzięki temu urządzenie można pochylać i w ten sposób rzutować na obiekt linie skośne.
Najprostsze lasery krzyżowe lasery punktowe są bardzo małe. Można je bez obaw uznać za przyrządy kieszonkowe. Posiadają one 1-2 przyciski, którymi się włącza/wyłącza narzędzie i zmienia tryb wyświetlania, a także suwak do blokowania kompensatora. Ta klasa urządzeń dostarczana

jest przeważnie w futerale, najczęściej bez dodatkowych akcesoriów. Droższe modele nie różnią się wiele od swych tańszych kuzynów, niemniej są znacznie większe i zwykle pakowane w twardych walizkach wraz z dodatkowym wyposażeniem (tarczki, uchwyty, okulary, mini statywy itp.).

Na statywie i do góry nogami

Możliwość montażu lasera krzyżowego lub lasera punktowego na statywie znacznie zwiększa możliwości tego urządzenia. Statyw jest niezwykle przydatny w miejscach, gdzie podłoże jest zbyt pochylone, by postawić na nim bezpośrednio laser. Statyw ma regulowaną wysokość nóg i pozwala ustawić poziomo instrument nawet na bardzo nierównym gruncie. Wiele modeli wyposażonych jest w przyłącze z gwintem 1/4”, które umożliwia zamocowanie instrumentu na lekkim i poręcznym statywie fotograficznym. Bardziej profesjonalne urządzenia mają gwint 5/8” (typowy geodezyjny), a coraz częstszą praktyką producentów jest umieszczanie w obudowie obu gwintów. Muszą one być montowane na dużym statywie głównie ze względu na swoją wagę. Lasery można także mocować na statywach z wysuwaną głowicą o regulowanej wysokości. Producenci oferują niekiedy w zestawach specjalne półki, które mocuje się na gwoździku do ściany lub podwiesza do innych obiektów. Lasery posiadają często wbudowany magnes. Dzięki niemu instrument można przymocować bezpośrednio do metalowych elementów (np. konstrukcji sufitu podwieszanego). Także do góry nogami.

Nie zawsze jak czołg

Nie ma co ukrywać, że lasery krzyżowe i lasery punktowe, a szczególnie te najtańsze modele, nie są mistrzami odporności i wytrzymałości. Choć ich zewnętrzne obudowy są wykonane z solidnych plastików, to jednak nie ma tutaj mowy o żadnej większej wytrzymałości na upadki, kurz czy wodę. Trzeba po prostu obchodzić się z nimi dość ostrożnie, głównie ze względu na kompensator, który jest elementem mechanicznym (podobnym do wahadła) i najczęściej ulega awariom. Droższe modele są już lepiej zabezpieczone, choć regułą jest, że temperatura poniżej -20°C jest dla nich granicą używalności.
W laserach krzyżowych i punktowych jako źródło zasilania stosuje się najczęściej klasyczne baterie „paluszki”. Da się jednak zauważyć trend dostarczania energii z akumulatorów. Są to najczęściej ogniwa litowo-jonowe, a w przypadku producentów elektronarzędzi lasery są też wyposażane w akumulatory systemowe, które pasują np. do małych wkrętarek. Zarówno na bateriach, jak i akumulatorach sprzęt taki jest w stanie pracować bez przerwy nawet kilkanaście godzin.

Inwestuj w nowoczesność

Na początek, by „posmakować” pracy z laserem krzyżowym lub punktowym, wystarczy kilkaset złotych. Tyle bowiem kosztuje najtańszy model tego typu urządzenia. Wydatek powinien szybko się zwrócić, bo zaoszczędzimy na kupnie nowej poziomnicy, szlauchwagi czy kątownika. Uzyskamy dodatkowo możliwość pionowania obiektów, tworzenia płaszczyzn skośnych itp. Urządzenia laserowe także nie przytłaczają skomplikowaniem budowy i obsługi. Poprawne korzystanie „krzyżaków” można rozpocząć właściwie bez czytania instrukcji obsługi. Choć prawdziwe możliwości tego sprzętu ujawniają się po dłuższym użytkowaniu. Jego zalety z pewnością docenią: monterzy (np. stolarki okiennej i drzwiowej, mebli), instalatorzy (np. elektrycy, hydraulicy, gazownicy), stolarze, cieśle, budowlańcy (np. monterzy gipsowych ścianek działowych, murarze, tynkarze), fachowcy od wykańczania wnętrz (np. dekoratorzy, specjaliści od układania glazury i terakoty).

Marek Pudło