Lasery krzyżowe
Rodzina urządzeń pomiarowych znanych pod potoczną nazwą laserów jest bardzo duża. Znajdziemy w niej niwelatory obrotowe, lasery liniowe (zwane rurowymi), podręczne dalmierze, poziomnice laserowe. Są także lasery krzyżowe – tanie instrumenty wyznaczające płaszczyznę poziomą i pionową, pomocne we wszystkich pracach budowlano-monterskich.
Już za cenę kilku klasycznych poziomnic libelowych można wyposażyć swój „park narzędziowy” w bardzo praktyczny i uniwersalny instrument pomiarowy. Głównym zadaniem lasera krzyżowego jest wyznaczanie płaszczyzn pionowych, poziomych, skośnych i kąta prostego, które są definiowane przez „świetlne” linie rzutowane na obiekt. Podstawowe modele potrafią przeważnie generować dwie wiązki światła (poziomą i pionową), których projekcja na obiekt
może odbywać się jednocześnie, tworząc krzyż (z ramionami przecinającymi się pod kątem 90°). Bardziej zaawansowane, a zarazem droższe instrumenty oferują użytkownikowi dodatkowe płaszczyzny. Może być ich nawet kilka – pozioma, pionowa główna, pionowe boczne ustawione pod kątem prostym względem pionowej głównej, tryb punktowy (zamiast linii powstają wtedy punkty) czy funkcja pionownika (do góry i do dołu). Ostatnimi czasy ogromną furorę robią lasery płaszczyznowe, czyli takie, które wyświetlają poziome i pionowe wiązki o zakresie 360°.
Postawione na środku pomieszczenia rzucają linie dookoła i w ten sposób ułatwiają i przyspieszają prace niwelacyjne (nie trzeba przestawiać instrumentu).
Większość urządzeń tworzy czerwoną linię laserową. Zdarza się sprzęt z zielonym światłem, ale jest on rzadkością i oferuje go niewiele firm. Efektywny zasięg pracy takiego urządzenia to ok. 10-20 m. Powyżej tej odległości widoczność linii znacznie maleje. Tak więc lasery krzyżowe ze względu na swoje zdolności „świetlne” przeznaczone są raczej do prac wewnątrz budynków. Na zewnątrz laserami krzyżowymi pracuje się wyłącznie z zastosowaniem specjalnego odbiornika. Nie wdając się w szczegóły, czujnik odbiera sygnał z lasera i dokładnie pozwala wyznaczyć płaszczyznę na odległościach, na których nie widać już wiązki lasera. Dokładność wyznaczania płaszczyzn jest bardzo duża, bo nawet 0,2 mm/1 m. By podwyższyć precyzję działania lasera, należy go stawiać jak najbliżej obiektu. Większe odległości zmniejszają dokładność pracy sprzętu. Jednak charakter wykonywanych prac wykończeniowych czy budowlanych nie wymaga w większości przypadków dużych dokładności. Błąd kilku milimetrów przy wykuwaniu w poziomie rowków na instalację elektryczną mieści się w dokładności przyłożenia przecinaka z młotkiem i staje się zaniedbywalny.
Większość laserów krzyżowych, które znajdziemy na rynku, to modele samopoziomujące. Trzeba jednak uważać przy ich wyborze, bo zdarza się, że te najtańsze nie są wyposażone w mechanizm kompensacji. Za proces samopoziomowania odpowiada kompensator, który po ustawieniu lasera krzyżowego w miejscu pracy poziomuje wiązkę światła. Po włączeniu instrumentu trwa to dosłownie kilka sekund. Także każde poruszenie jest natychmiast sygnalizowane i „poprawiane” przez kompensator. Lasery krzyżowe posiadają również blokadę kompensatora. Po jego włączeniu instrument nie reaguje na rozpoziomowanie i nie przerywa wyświetlania wiązki lasera, dzięki czemu temu można go przechylać i pracować z liniami skośnymi.
Laser krzyżowy może być instalowany do pracy na kilka sposobów. Najsolidniejszą podstawką jest oczywiście statyw. Urządzenia mniejsze gabarytowo są lekkie i podłącza się je do statywu fotograficznego gwintem 1/4’’. Cięższe zaś muszą stać na stabilniejszym statywie, dlatego posiadają gwint 5/8’’ przystosowany do współpracy ze statywami stosowanymi powszechnie w geodezji. Oba statywy zwykle mają ruchome nogi, dzięki którym można regulować wysokość ustawienia lasera. Spotyka się też instrumenty, które ustawia się na trójnożnej spodarce ze śrubami do zgrubnej regulacji spoziomowania. Gdy pracujemy z konstrukcjami metalowymi, bardzo pomocna będzie podstawka magnetyczna. Wysokość zamocowania instrumentu warunkowana jest wtedy wysokością konstrukcji, a sprzęt można nawet zawiesić pod sufitem w pozycji odwróconej. Producenci dodają czasami do zestawów paski do mocowania lasera do dowolnego obiektu.
Opisywany sprzęt jest bardzo skromny w swojej budowie, ale za to
Lasery krzyżowe sprzedawane są przeważnie w zestawie z torbą lub twardą walizką transportową. Producenci tego typu instrumentów oferują dodatkowo różnego rodzaju uchwyty (opaska, magnetyczny mini trójnóg, statyw fotograficzny, tyczka rozporowa itp.), tarcze celownicze czy też specjalne okulary polaryzacyjne wzmacniające widoczność wiązki świetlnej.
Czy warto więc kupić laser krzyżowy? Zdecydowanie tak. Nie jest to sprzęt specjalistyczny, do obsługi którego trzeba być przeszkolonym lub posiadać dużą wiedzę. Wystarczy go postawić w odpowiednim miejscu, włączyć i poczekać kilka sekund na spoziomowanie, a na obiekcie pojawią się poziome i pionowe linie odniesienia. Prostota obsługi to jedna z największych zalet tego typu laserów. Już za kilkaset złotych można sprawić sobie naprawdę fajny gadżet, który z powodzeniem zastąpi w wielu zadaniach poziomnicę. To wielofunkcyjne i uniwersalne narzędzie zadowoli każdego domowego majsterkowicza, ale sprawdzi się też w poważniejszych zadaniach.
