Klucze maszynowe płaskie (część I) Podstawowe informacje

Płaskie klucze widlaste wykonuje się w różnych układach i rozmiarach. Są one często oferowane wspólnie z kluczami oczkowymi. W tym artykule prześledzimy różne rodzaje kluczy płaskich oferowanych na rynku narzędzi.

Maszynowe klucze płaskie służą do obsługi (zakręcania lub odkręcania) połączeń śrubowych. Oś główki klucza jest w stosunku do osi podłużnej całego klucza przestawiona pod kątem 15º. Takie ukształtowanie stwarza możliwość dokręcenia nawet takich połączeń śrubowych, do których dostęp jest w sposób istotny ograniczony. Wystarczy podczas dokręcania połączenia śrubowego przekręcić klucz wzdłuż jego osi o kąt 180º. Ten prosty manewr umożliwia wykonywanie kolejnych częściowych obrotów

nakrętką. Rzadziej można również spotkać takie klucze, w których oś główki jest przestawiona w stosunku do osi narzędzia o 45º lub 75º.

W kluczu wyróżnia się część roboczą, która podczas operacji dokręcania bezpośrednio styka się z nakrętką lub łbem śruby, oraz część chwytową służącą do trzymania ręką. Podczas przykręcania/odkręcania moment siły przyłożony do części chwytowej i przez część roboczą jest przenoszony na element połączenia gwintowego.

Ponieważ na świecie współistnieją ze sobą równolegle dwa systemy miarowe (metryczny i calowy), na rynku dostępne są klucze płaskie do odkręcania śrub i nakrętek wymiarowane zgodnie z tymi systemami. W systemie metrycznym najczęściej zakres wymiarowy rozwartości szczęk kluczy zawiera w przedziale 3,5-50 mm, natomiast w systemie calowym od 1/4” do 1 i 1/4” (cala). Dwustronne klucze posiadają długość od 100 do 450 mm. Na rynku często można spotkać całe zestawy maszynowych kluczy płaskich. Oczywiście posiadają one różne rozstawy szczęk.

Jak już wcześniej wspomnieliśmy, widlaste klucze maszynowe można spotkać w konfiguracji wspólnej z kluczami oczkowymi. Płaskie klucze oczkowe są nieco innym rodzajem kluczy. Podczas pracy, podobnie jak klucze nasadowe, obejmują one całkowicie łeb dokręcanej śruby lub nakrętki. Można spotkać klucze oczkowe 6-kątne lub 12-kątne. Bywają również klucze oczkowe 4-kątne przeznaczone do łbów kwadratowych.

Różnorodne konstrukcje maszyn wymusiły powstanie wielu różnych odmian, kształtów i rodzajów kluczy maszynowych. Powstały one w celu rozwiązania często powtarzających się problemów przy skręcaniu (lub rozkręcaniu) połączeń gwintowych. Na przykład, w celu ominięcia przeszkód znajdujących się bezpośrednio w pobliżu połączenia gwintowego stosuje się klucze odsadzone. Niekiedy można spotkać klucze maszynowe o kształtach mniej popularnych, przeznaczone do wykonywania specjalistycznych prac. Do takich kluczy należą klucze udarowe płaskie i oczkowe. Odkręcanie lub zakręcanie nakrętki odbywa się wówczas za pomocą młotka, którym uderza się w specjalnie wyprofilowane mocne ramię. Ten rodzaj kluczy jest przeznaczony do przeprowadzania bardzo ciężkich robót montażowych.

Rozstaw szczęk kluczy udarowych zawiera się w zakresie 27-175 mm. Długość ramion wynosi od 180 do 715 mm. Są to bardzo masywne klucze, waga ich najcięższych modeli może dochodzić nawet do 40 kg. Podobne rozstawy wymiarowe szczęk posiadają klucze udarowe oczkowe. Niektórzy producenci oferują klucze udarowe w postaci kompaktowej. Te klucze są pozbawione długiego ramienia roboczego. Aby odkręcić zapieczoną nakrętkę tym rodzajem klucza, uderza się młotkiem w niewielki specjalnie wyprofilowany występ. Takie klucze stosuje się w miejscach o utrudnionym dostępie. W nie mniej trudnych warunkach używane są klucze oczkowe do dociągania. Są to jednostronne klucze, których ramię w razie potrzeby można przedłużyć za pomocą specjalnych stalowych rur. Główki kluczy są odsadzone. Dla nakrętek o wymiarze 100 mm długość klucza z przedłużaczem rurkowym wynosi 1100 mm, a waga – ponad 8 kg. Do prac w miejscach trudno dostępnych są przeznaczone klucze z kłami. Są one wygięte pod kątem 90º między płaszczyznami szczęki i rękojeści. Do pokręcania tymi kluczami stosuje się specjalne prętowe pokrętła, które montuje się w przeznaczonych do tego celu otworach na końcu rękojeści.

Wśród kluczy maszynowych można również spotkać klucze oczkowe otwarte. Są one szczególnie przydatne do obsługi połączeń

śrubowych wykonanych na przewodach rurowych. Wycięta część oczka pozwala wówczas na bezproblemowe założenie klucza na nakrętkę, mimo długich rurek. Niekiedy dla wzmocnienia osłabionej konstrukcji (przez przecięcie) wykonuje się klucze oczkowe z „daszkiem”, w których szczelina w „daszku” nad oczkiem jest równa średnicy rurki. W trudnych, niedostępnych dla normalnych kluczy płaskich miejscach można zastosować klucze oczkowe wygięte. Ich kształt w formie półksiężyca jest szczególnie przydatny w mechanice samochodowej do demontażu kolektorów ssących i wydechowych, rozruszników itp. Główki oczkowe są 12-kątne, a klucze te produkowane są w zestawach o różnych wymiarach. W trudno dostępnych miejscach stosuje się też klucze mające główki z pocienionymi szczękami. Narzędzia te, mimo delikatniejszej budowy, nadal zachowują wysoką trwałość i wytrzymałość, gdyż są wykonane z wysokogatunkowej stali narzędziowej.