Brzeszczoty do pilarek szablastych (część III). Charakterystyka uzębienia

Uzębienie brzeszczotów Wykonuje się je albo za pomocą frezowania, albo szlifowania. Sposób produkcji zębów wpływa na właściwości oraz cenę narzędzi.

Jednakże nie można generalizować i powiedzieć, że zęby frezowane służą do szybkich cięć zgrubnych, a szlifowane do bardziej dokładnych, bowiem na jakość obróbki brzeszczotami wpływa także kształt zębów, ich podziałka (liczba zębów na 1 cal) i sposób ich rozwarcia, a także prędkość prowadzenia cięcia. Na rynku można spotkać cztery podstawowe wykonania zębów: frezowane rozwarte (do cięć zgrubnych z dużą prędkością w twardym i miękkim drewnie,

drewnie z gwoździami, płyt wiórowych, gazobetonu, aluminium, tworzyw sztucznych, stali oraz metali kolorowych), frezowane faliste (do cięć w sklejce, stali nieutwardzonej, aluminium, metalach kolorowych i tworzywach sztucznych), szlifowane rozwarte (do dokładnych i szybkich cięć w drewnie oraz tworzywach sztucznych) i szlifowane z węglików spiekanych (do stali i materiałów abrazyjnych).

Ponieważ materiały mają różne właściwości fizyczne i, co za tym idzie, odmienną podatność na cięcie, do każdego z nich dobiera się odpowiednią geometrię zębów brzeszczotów, aby uzyskać obróbkę o maksymalnej wydajności. Na rynku oferowanych jest wiele wykonań uzębienia o różnych podziałkach (gęstości), nazwach, czasami charakterystycznych tylko dla danego oferenta tych narzędzi. Stąd je tu pominiemy. Należy wiedzieć, że uzębienie charakteryzują następujące parametry: kąt natarcia i przyłożenia, wielkość zębów i ich podziałka, szerokość i rozwarcie.

Kąt natarcia to kąt pomiędzy styczną do czoła zęba a prostopadłą do kierunku cięcia, zaś kąt przyłożenia to kąt pomiędzy styczną do grzbietu zęba a kierunkiem ruchu cięcia. Szczególne znaczenie w procesie cięcia nadaje się kątowi natarcia, określa on wielkość zagłębiania się zęba w materiał. Jeśli kąt ten jest duży, to brzeszczot może głębiej wchodzić w materiał i ciąć tzw. grubym wiórem. Stąd brzeszczoty z uzębieniem o dużym kącie natarcia i małej podziałce nadają się do cięcia materiałów miękkich, np. drewna, bo takie właśnie materiały umożliwiają większe zagłębianie się brzeszczotu. Zaś do cięcia materiałów twardych, np. stali, stosuje się brzeszczoty z zębami o małym kącie natarcia i o dużej podziałce, tzw. cięcie małym wiórem.

Podziałka to odległość wierzchołków zębów liczona w milimetrach, czasami zwana ich rozstawem. Nie należy jej mylić z liczbą zębów na 1 cal (TPI). Podziałka może być stała lub zmienna. Podziałka stała to taka, w której wszystkie zęby brzeszczotu mają ten sam rozstaw; natomiast ze zmienną mamy do czynienia wtedy, kiedy ich rozstawy różnią się. Obecnie na rynku spotyka się brzeszczoty do pilarek szablastych o podziałce stałej od 1,0 do 4,3 mm (24-3 TPI), a także o zmiennej zwanej niekiedy Progressor.

Dobór podziałki zębów uzależniony jest od długości, na której pracują. Stąd w celu prawidłowego dobrania brzeszczotu do obróbki danego materiału należy określić grubość przecinanych elementów oraz ich kształt, a następnie postępować według następującej zasady: 3-6 zębów powinno jednocześnie ciąć materiał, zwłaszcza twardy. Jeżeli podziałka zębów jest większa lub równa grubości przecinanego materiału, będzie dochodzić do jego uszkodzeń (powstają wtedy wyrwania), a w skrajnym przypadku do wyłamania zębów i zniszczenia brzeszczotu. Ma to także szkodliwy wpływ na pilarkę szablastą, może np. dojść do uszkodzenia mocowania brzeszczotu. Jeśli będziemy postępować zgodnie z powyżej przedstawioną zasadą, a mianowicie w materiale ciętym będzie pracować przynajmniej 3-6 zębów, i zapewnimy cięciu odpowiedni posuw, obróbka będzie równomierna, prowadzona odpowiednią grubością wiórów. Taka praca stabilizuje ruch posuwisty brzeszczotu i nie dopuszcza do jego drgań. W efekcie otrzymujemy wysoką wydajność i skuteczność cięcia.

Reasumując te rozważania, można podać ogólną zasadę, którą należy kierować się, dobierając brzeszczoty do danego materiału lub operacji cięcia. A zatem zęby o niewielkiej podziałce umożliwiają bardziej dokładne cięcia z małą prędkością posuwu w twardych i/lub cienkich materiałach, np. w

stali i metalach nieżelaznych, zaś zęby o większej podziałce przydatne są do wykonywania dłuższych cięć z większym posuwem w miękkich i/lub grubych materiałach, np. w drewnie i tworzywach sztucznych.

Omawiając właściwości różnych podziałek zębów, warto tu wspomnieć o brzeszczotach z tzw. podziałką progresywną. Podziałka ta jest pewną odmianą podziałki zmiennej. Przy uchwycie zęby mają mały rozstaw, który zwiększa się stopniowo w kierunku końca brzeszczotu. Dlatego można nimi wykonywać szybkie cięcia wielu różnychmateriałów.