W ub.r. firma Bosch opracowała szybki i bardzo wygodny, beznarzędziowy system wymiany osprzętu w szlifierkach kątowych na tarcze 115 i 125 mm. W redakcyjnym warsztacie sprawdziliśmy, na ile przyspiesza i usprawnia on pracę tego typu maszynami.

Standardowy system M14 mocowania osprzętu w szlifierkach kątowych

Zanim opowiemy o samym systemie Bosch X-LOCK, kilka uwag o standardowym mocowaniu gwintowym M14, które stosuje się we wszystkich klasach szlifierek kątowych od „115” do „230”. Od wielu lat zastanawiające było dla nas, dlaczego nie było

ono modernizowane. Wszakże zamiast nakrętek na klucz widełkowy, jakiś czas temu (ok. 12 lat) pojawiły się nakrętki szybkomocujące. Jednakże nie wyparły one tych pierwszych. Domyślamy się, że powodem tego jest m.in. wyższa ich cena i niższa trwałość. Na podstawie faktu opracowania nakrętek bezkluczykowych można stwierdzić, że już co najmniej 12 lat temu producenci elektronarzędzi dostrzegli wady mocowania M14 i próbowali je minimalizować. Jednakże w zasadzie do dzisiaj nie zrezygnowali z tego urzekającego w swojej prostocie rozwiązania mającego już ponad 80 lat. W naszej ocenie powodem tego była wspomniana prostota konstrukcji, wysoka niezawodność, powszechnie (globalnie) zaakceptowany standard mocowania i praktycznie 100-proc. pewność zamontowania osprzętu w szlifierkach kątowych, sprawdzona w milionach egzemplarzy tego typu maszyn na całym świecie. Tym niezaprzeczalnym zaletom, jak już wspomnieliśmy, towarzyszy jednak wiele mankamentów praktycznych związanych głównie z montażem oraz demontażem akcesoriów i koniecznością zastosowania blokady wrzeciona. Ich powodem jest to, że elementy mocujące – kołnierz i nakrętka – służą także do przenoszenia napędu, zaś blokada wrzeciona nie jest mechanizmem działającym w sposób łatwy i 100-proc. skuteczny.

Bardzo często się zdarza, że podczas wymiany tarcz trzeba kilka razy obrócić wrzeciono, aby w wykonany w nim otwór trafił bolec blokady. Do tego samo jej wciskanie podczas wymiany tarcz, z czym wiąże się pokonywanie oporów sprężyny automatycznie odblokowującej, jest trudne i niewygodne. Kolejnym problemem praktycznym jest konieczność użycia dużej siły, szczególnie podczas demontażu narzędzi. W przypadkach bardzo mocnego dokręcenia nakrętką tarczy jej wymiana jest bardzo czasochłonna i czasami wymaga dwóch osób. Jedna trzyma maszynę i wciska blokadę wrzeciona, a druga próbuje kluczem odkręcić nakrętkę. W wypadku przeciwnym, gdy tarcza zostaje zamocowana z nieodpowiednią siłą, dochodzi do poluzowania się jej w trakcie pracy, co wymusza powtórzenie czynności jej montażu. Zatem obsługa standardowego mocowania M14 jest i trudna, i czasochłonna. Z mocowaniem M14 wiążą się też niedogodności typu sytuacyjnego, których koszt czasami jest bardzo wysoki. Mamy z nimi do czynienia np. wtedy, gdy zapomnimy lub zgubimy klucz, nakrętkę czy kołnierz. Brak tych elementów może spowodować długą przerwę w pracy, która wiąże się opóźnieniem jej wykonania i nawet stratami finansowymi.

Reasumując, mocowanie M14 ma cztery podstawowe zalety: prostą konstrukcję, wysoką niezawodność, 100-proc. pewne mocowanie akcesoriów i powszechnie zaakceptowany standard wykonania, oraz wiele praktycznych wad wynikających z nierozdzielenia funkcji mocowania osprzętu od przenoszenia napędu. Remedium na nie jest boschowski system mocowania X-LOCK, który w ub.r. niemiecka firma zastosowała w swoich przewodowych i bezprzewodowych szlifierkach kątowych na tarcze 115 i 125 mm.

System X-LOCK mocowania osprzętu w szlifierkach kątowych klasy 115 i 125 mm

Swoją konstrukcją, naszym zdaniem, przypomina opracowany w 2016 roku przez firmy Bosch i Fein system Starlock przeznaczony do montażu osprzętu w oscylacyjnych elektronarzędziach wielofunkcyjnych. Tak jak w przypadku Starlocka, podstawową cechą konstrukcyjną systemu X-LOCK jest rozdzielenie funkcji mocowania akcesoriów od ich napędu. X-LOCK składa się ze znajdującego się w głowicy szlifierki

mocowania kształcie litery X (stąd nazwa systemu) z dwoma odpowiednio wyprofilowanymi szczękami dociskowymi i oddzielnymi zapadkami do bezstratnej energetycznie transmisji obrotów i momentu do tarczy, oraz odpowiadającego mu kształtem otworu mocującego w osprzęcie. Uchwyt w szlifierce ma sprężynowy mechanizm zaciskający szczęki na mocowanym osprzęcie. Wyposażony jest też w dźwignię zwalniającą ich docisk. Znajduje się ona na górze głowicy szlifierki. Mocowanie w takim uchwycie odbywa się w dwóch fazach i trwa ok. 1 s. Pierwsza to nałożenie uchwytu akcesorium na zapadki napędowe i szczęki w mocowaniu X-LOCK. Uchwyt zostaje wówczas oparty o odpowiednio wyprofilowane występy szczęk. Druga faza to wciśniecie osprzętu, podczas którego jego uchwyt rozwiera szczęki, co powoduje, że go chwytają, i jednocześnie przez to uruchamia mechanizm sprężynowy mocowania X-LOCK. Wtedy mechanizm mocno zaciska i blokuje szczęki na uchwycie osprzętu, co kończy proces jego montażu, którego druga faza trwa ułamki sekundy. Rozlega się wówczas wyraźnie słyszalne kliknięcie oznaczające prawidłowe zamocowanie narzędzia roboczego. Demontaż akcesorium polega na zwolnieniu szczęk, co powoduje zsunięcie się osprzętu z uchwytu X-LOCK. Służy do tego wspomniana dźwignia. W tym celu należy ją podnieść. Proces demontażu trwa ok. 1 s.

Jakie są podstawowe praktyczne cechy mocowania X-LOCK? Przede wszystkim szybkość, prostota oraz łatwość zarówno montażu, jak i demontażu osprzętu w szlifierkach na tarcze 115 i 125 mm. Testy porównawcze przeprowadzone w redakcyjnym warsztacie pokazały, że znacznie przyspiesza on montaż i demontaż tarcz. W stosunku do nakrętek na klucz widłowy montaż X-LOCKiem jest 12,8 razy szybszy, a demontaż – 16 razy. W przypadku nakrętki szybkomocującej X-LOCK jest szybszy odpowiednio 5 i 13 razy. Jest też bardzo łatwy w obsłudze, wymaga wykonania prostych i krótko trwających czynności. W przypadku mocowania – wciśnięcia narzędzia w uchwyt, w wypadku demontażu – podniesienia dźwigni.

Kolejną istotną cechą nowego uchwytu X-LOCK jest 100-proc. pewność montażu i duża wytrzymałość mechaniczna, w tym na upadki i zakleszczenia (unieruchomienia) tarcz, podczas których generowane są przez silniki szlifierek wysokie momenty obrotowe. Mocowanie jest też wysoce odporne na pył powstający podczas pracy szlifierkami kątowymi. Jego dźwignię wykonano z wytrzymałego, wzmocnionego elementami metalowymi nienagrzewającego się tworzywa. Dzięki temu możliwy jest demontaż osprzętu po dłuższej nieprzerwanej pracy, podczas której dochodzi do sporego nagrzania się głowicy urządzenia. Co ważne, kluczowy element uchwytu X-LOCK, którym są szczęki trzymające osprzęt, został zabezpieczony przed uderzeniami. Dzięki temu jesteśmy pewni, że ich działanie jest niezawodne.
Ważną praktyczną zaletą mocowania X-LOCK jest też możliwość szlifowania po niewielkim kątem, gdyż nie wystaje ono poza powierzchnię płaskiego dysku ściernicy. Nie dochodzi wtedy do rysowania obrabianego materiału wystającym elementem (nakrętką) uchwytu narzędziowego.

Kolejną istotną praktyczną cechą mocowania X-LOCK jest zawsze prawidłowy, tj. zgodny kierunkiem pracy, montaż tarcz, w tym także diamentowych. Popełnienie błędu,

czyli odwrotne zamocowanie osprzętu, uniemożliwia profil jego uchwytu. W takim wypadku nie wchodzą w niego szczęki mocowania X-LOCK i montaż jest po prostu niemożliwy. Jak wiadomo, nieprawidłowe zamontowanie tarcz diamentowych, tj. niezgodne z ich kierunkiem pracy, powoduje szybsze ich zużycie, obniża wydajność i jakość cięcia. Z doświadczenia wiemy, że błędne mocowanie tarcz diamentowych często jest spowodowane starciem strzałki kierunkowej. X-LOCK w takim wypadku eliminuje problemy z określeniem prawidłowego kierunku pracy takich tarcz. Dzięki niemu zawsze jesteśmy pewni, że zamocowaliśmy je prawidłowo.
Jak widać, X-LOCK w pełni eliminuje wszystkie wymienione wady uchwytu M14, a do tego nie ma żadnych elementów oddzielnych od maszyny, jak nakrętka czy kołnierz, które można zgubić czy zapomnieć, a które są konieczne do pracy.
Bosch zastosował uchwyt X-LOCK w pełnej gamie osprzętu stosowanego w szlifierkach kątowych 115 125 mm. Mamy więc do dyspozycji tarcze korundowe do cięcia szlifowania materiałów metalowych (stal konstrukcyjna, INOX, aluminium itp), talerzowe ściernice listkowe, tarcze fibrowe, druciane szczotki czołowe i boczne, koronki z lutowanym próżniowo nasypem diamentowym i tarcze diamentowe itd. W sumie 250 pozycji. Osprzęt z uchwytem X-LOCK jest kompatybilny z tradycyjnym mocowaniem M14, co oznacza, że może być montowany w każdej szlifierce 115 lub 125 mm dostępnej obecnie na rynku.

Reasumując, system X-LOCK rewolucjonizuje obsługę szlifierek kątowych, eliminując wszystkie wady tradycyjnego mocowania M14. Dzięki temu znacznie przyspiesza i ułatwia pracę. Zwiększając produktywność, zmniejsza koszty pracy i powoduje wzrost rentowności firm wykonawczych.