Czy wiercenie w stali musi być uciążliwe?

Wiercenie w stali wykonywane za pomocą wiertarek ręcznych może się stać czynnością bardzo uciążliwą, jeśli użyjemy do tego wierteł o nieodpowiedniej geometrii. Zastanówmy się więc, jakie wiertła najlepiej zastosować do tego typu operacji.

Oczywiste jest, że do wiercenia w stali używa się wierteł krętych specjalnie przeznaczonych do tego typu obróbki. Jednakże wiele osób, które muszą wykonywać otwory w stali, narzeka, że chociaż używa do tego prawidłowych narzędzi, jest to operacja długotrwała i wymagająca użycia dużej siły nacisku na wiertarkę, a więc męcząca. Można więc zapytać, skąd wynika konieczność stosowania tak dużej siły? Najprościej można

odpowiedzieć, że – z geometrii wierteł. Wiertła standardowe mają bowiem najprostszą z możliwych geometrię krawędzi skrawających, czyli skręcone krawędzie stożkowate, połączone krawędzią poprzeczną zwaną ścinem. Znajduje się on na samym wierzchołku osi wiertła. Konsekwencją tego usytuowania jest bliska zeru prędkość obwodowa ścina. Jego krawędź tnąca jest do tego tępa i dlatego bierze niewielki udział w procesie wiercenia. W zasadzie szlifuje tylko powierzchnię obrabianego metalu. Ponieważ ścin nie jest ostry, nie centruje wiertła, pozwalając zbaczać mu z wyznaczonego punktu wiercenia w pierwszej fazie wykonywania otworu (tylko podczas wiercenia ręcznego). Na skutek tego dochodzi często do zarysowania powierzchni elementu, w którym wiercimy.

Aby do tego nie dopuścić, musimy wywierać mocny docisk na narzędzie. Badania wykazały, że do 60% siły nacisku zużywane jest na pokonanie oporu, który metal stawia ścinowi. Duża siła nacisku i tarcie w strefie skrawania są przyczynami powstawania w niej wysokiej temperatury. Aby temu zapobiec, musimy stosować chłodzenie. Stąd, jak widać, krawędź ścina jest przyczyną wielu kłopotów z wierceniem w metalach, szczególnie w twardej stali. Jedną z metod radzenia sobie z nimi jest stosowanie wierteł o zoptymalizowanej geometrii, która eliminuje konieczność stosowania dużej siły, jednocześnie zwiększając szybkość wiercenia w metalach.

Aby sprawdzić, jak skuteczne jest wiercenie wiertłami o zmodyfikowanej geometrii krawędzi skrawających ostrzy, wykorzystaliśmy do tego wiertła: HSS (o zmodyfikowanej geometrii typu A (zob. rysunek zamieszczony w artykule), HSS TiN (wiertła HSS pokryte azotkiem tytanu o zmodyfikowanej geometrii typu A) i kobaltowe HSS-Co (o zmodyfikowanej geometrii typu D) i porównaliśmy otrzymane wyniki z wynikami użycia popularnego wiertła HSS o tradycyjnej geometrii typu B, czyli z dużym ścinem. Wszystkie użyte przez nas narzędzia miały średnicę 10 mm. Wykonywaliśmy nimi otwory o głębokości 10 mm w stali konstrukcyjnej przy użyciu wiertarki 1000-watowej. Stosowaliśmy nacisk wiertłem na obrabiany element stalowy przez obciążenie dźwigni stojaka wiertarskiego sztabą stalową o wadze 10 kg. Wiercenie było więc wykonywane bez udziału operatora, przez co zostały wyeliminowane czynniki przypadkowe towarzyszące ręcznemu wykonywaniu tej operacji. Rola operatora sprowadzała się tylko do włączenia i wyłączenia wiertarki oraz do podawania emulsji chłodząco-smarującej do strefy wiercenia.

Wiertłem HSS o zmodyfikowanej geometrii A uzyskaliśmy następujące czasy: 18 s (10 kg) i 16,25 s (10 kg); zaś HSS TiN o geometrii A – 9 s (10 kg) i 9 s (10 kg); HSS-Co o geometrii D – 21 s (10 kg) i 14 s (10 kg). Otwory porównawcze wykonane wiertłem HSS o tradycyjnej geometrii typu B zostały wywiercone w następujących czasach: 1 m 07 s (10 kg) i 54 s (10 kg).
Otrzymane wyniki pokazują, że wiertłami o zmodyfikowanej geometrii możemy wiercić nawet do ponad 6 razy szybciej niż wiertłami o tradycyjnej geometrii, a także, że w przypadku wykonywania otworów w stali konstrukcyjnej najbardziej wydajne są wiertła HSS TiN z geometrią typu A. W tego typu obróbce są one ponad 50% wydajniejsze niż wiertła kobaltowe, które odznaczają się bardzo wysoką trwałością, co wynika z właściwości użytego na nie materiału. Powodem szybszej pracy wierteł HSS TiN jest zmniejszenie tarcia w strefie skrawania

przez pokrycie ich cienką warstwą azotku tytanu. Warstwa ta także zwiększa trwałość tych narzędzi.

Reasumując, można powiedzieć, że gdy musimy wiercić w stali z ręki, najlepiej jest używać wierteł o zmodyfikowanej geometrii, gdyż wtedy znacznie skrócimy proces wykonywania otworu, a tym samym nie będzie on dla nas bardzo uciążliwy. Wniosek ten szczególnie dotyczy osób, które do tego używają wiertarko-wkrętarek niemających rękojeści dodatkowych. Muszą one wywierać dość duży nacisk maszyną, co jest niewygodne i doprowadza do odchylania wiertła od wyznaczonej osi wiercenia. W efekcie uzyskany otwór jest małej jakości, a w czasie wiercenia wielokrotnie dochodzi do zakleszczenia się wiertła w obrabianym materiale, co jest przyczyną przeciążenia elektronarzędzia i ma negatywny wpływ na jegotrwałość.

ZOBACZ TAKŻE
guest
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments

Szlifowanie drewna (część IX). Ogólne zasady BHP podczas szlifowania drewna

Podczas obróbki drewna narzędziami ściernymi nasypowymi może wystąpić wiele niekorzystnych i szkodliwych zjawisk. Do najważniejszych należy zaliczyć zapylenie otoczenia, drgania obrabiarki i przedmiotu obrabianego, hałas oraz zjawiska związane z elektrycznością statyczną, w tym możliwość pojawienia się strefy zagrożonej wybuchem.

Podczas szlifowania drewna Największe niebezpieczeństwo dla organizmu człowieka i otoczenia stwarza powstający podczas obróbki pył. Pył ten składa się z bardzo drobnych cząstek zużytych drobin obrabianego materiału oraz ziaren ściernych. Może on mieć działanie drażniące, alergizujące, toksyczne i pylicotwórcze. Z tego powodu w warunkach przemysłowych obsługa powinna być wyposażona w maski pochłaniające pył. Niezależnie od tego przy

każdej obrabiarce powinny być stosowane sprawnie działające urządzenia odciągowe. W przypadku występowania dużej ilości pyłu w jednostce objętości powietrza istnieje też niebezpieczeństwo wybuchu, dlatego należy dbać o odpowiedni stan instalacji uziemiających i ekwipotencjalnych.

Kolejnym szkodliwym czynnikiem jest hałas. Właściwe normy regulują jego dopuszczalny poziom podczas pracy. Praktyka pokazuje jednak, że niejednokrotnie poziom ten bywa przekraczany. Aby zmniejszyć ryzyko związane z hałasem, należy stosować specjalistyczne osłony dźwiękochłonne, zmniejszyć liczbę źródeł szkodliwego dźwięku oraz usunąć przyczynę drgań obrabiarki. Często wystarczy zoptymalizować parametry obróbki, aby znacznie zmniejszyć poziom szkodliwych dźwięków. Niezależnie od tego obsługa obrabiarek powinna być wyposażona w ochronniki słuchu.

Operatorzy obrabiarek szlifierskich i szlifierek ręcznych narażeni są również na wibracje. Pojawiają się one najczęściej podczas pracy szlifierkami ręcznymi (elektronarzędziami). Temu szkodliwemu zjawisku można przeciwdziałać poprzez dbałość o właściwy stan tarcz dociskowych i rolek prowadzących taśmę ścierną, częstą wymianę łożysk, wyrównoważenie wirujących tarcz oraz stosowanie tarcz miękkich, które skutecznie tłumią drgania.

W trakcie szlifowania narzędziami nasypowymi, w wyniku ruchu taśmy ściernej w suchym środowisku i przy nieodpowiednim stanie uziemienia maszyny, może wystąpić zjawisko polegające na pojawieniu się elektryczności statycznej. Aby temu zaradzić, należy stosować taśmy ścierne typu „antistatic”, natomiast obrabiarka powinna być uziemiona.

W przypadku szlifowania taśmami bezkońcowymi istnieje niebezpieczeństwo spadania taśm z rolek układu napędowego i prowadnic taśmy. Może nastąpić również zerwanie taśmy ściernej. Spadanie taśm z rolek napędowych najczęściej jest spowodowane nadmiernym zużyciem samych rolek lub nadmiernym ich luzem na łożyskach. Z kolei rozerwanie taśmy podczas obróbki nie stanowi dużego zagrożenia dla obsługi, o ile pozakładane są właściwe osłony. Przed założeniem taśmy na obrabiarkę powinna być ona sprawdzona: czy nie jest załamana, czy jej brzegi nie są naderwane lub nadmiernie wystrzępione.

Poza wymienionymi powyżej ogólnymi zasadami bezpieczeństwa podczas pracy należy przestrzegać również innych zaleceń. Materiały ścierne nasypowe powinny być przechowywane w temperaturze 18÷22°C oraz w 45% względnej wilgotności powietrza. Pasy bezkońcowe należy przechowywać na drążku lub hakach o średnicy co najmniej 50 cm. Pasy po wyjęciu z pudeł transportowych powinny być sezonowane co najmniej 24 godz. przed rozpoczęciem pracy. Nie należy demontować fabrycznie zastosowanych osłon obrabiarek i elektronarzędzi. Należy bezwzględnie stosować właściwy kierunek ruchu pasa, który jest zaznaczony strzałką na jego wewnętrznej stronie. Szlifowanie należy rozpocząć dopiero wtedy, gdy obroty obrabiarki osiągną roboczą wartość. Nie wolno szlifować w pobliżu materiałów łatwopalnych oraz w pomieszczeniach, w których istnieje niebezpieczeństwo wybuchu. Należy przestrzegać uwag i oznakowań podanych przez producentów narzędzi ściernych, obrabiarek i elektronarzędzi. Zawsze trzeba stosować środki ochrony osobistej.

W artykule wykorzystano informacje zawarte w podręczniku „Obróbka ścierna narzędziami nasypowymi”, W. Pszczołowski i P. Rosienkiewicz, WN-T, Warszawa 1995 oraz w katalogu firmy Klingspor „Dobry. Bezpieczny. Żółty”. Katalog2015.

ZOBACZ TAKŻE
guest
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments
copyright 2025 portalnarzedzi.pl | wykonanie monikawolinska.eu