Elektronarzędzia akumulatorowe z silnikami bezszczotkowami stają się coraz bardziej popularne i ich ekspansja trwa w najlepsze. Nie dziwi więc fakt, że w ofercie Makity znalazła się kompaktowa wkrętarka udarowa TD111D wyposażona w ten rodzaj napędu.

Obecnie dużo się dyskutuje o silnikach bezszczotkowych typu BLDC (ang. BrushLess Direct-Current Motor), głównie w kontekście elektronarzędzi bezprzewodowych, w których są coraz częściej stosowane zamiast silników komutatorowych prądu stałego. Dlatego najpierw zastanowimy się nad atrakcyjnością techniczną i praktyczną tego typu napędu we wkrętarce udarowej Makita

TD111D.
„Silnik bezszczotkowy” to nazwa w gruncie rzeczy myląca, gdyż ma on zupełnie inną konstrukcję niż popularne „szczotkowce”. Nie ma w nim ani szczotek, ani komutatora, nie z powodu ich eliminacji i zastąpienia innym podzespołem, lecz dlatego, że są po prostu zbędne. W jednostce bezszczotkowej nie istnieje bowiem konieczność podawania prądu na wirnik, gdyż nie ma na nim żadnych uzwojeń, lecz odpowiednio rozmieszczone magnesy trwałe. Uzwojenia znajdują się jedynie na stojanie i mają postać odpowiednio nawiniętych cewek. „Bezszczotkowiec” działa na zasadzie wirującego pola magnetycznego wytwarzanego na stojanie, czyli podobnie jak jednostka synchroniczna, jednakże nie jest jak ona elektryczną maszyną indukcyjną. Za wzbudzenie pola magnetycznego na poszczególnych cewkach stojana bezszczotkowca odpowiada elektronika współpracująca z czujnikiem Halla, zwana niekiedy mikrofalownikiem. Jest ona więc tak samo niezbędną częścią silnika bezszczotkowego jak wirnik i stojan. Bez niej ten silnik nie może działać.
Atrakcyjność „bezszczotkowca” w kontekście elektronarzędzi akumulatorowych polega głównie na jego wysokiej sprawności rzędu 75–80%. Jest ona zatem wyższa o 25–30% od sprawności silników komutatorowych, które najwięcej energii tracą przez iskrzenie na styku szczotek i komutatora. „Bezszczotkowce” więc trwonią znacznie mniej energii zmagazynowanej w akumulatorze od jednostek szczotkowych i mogą pracować o 30% dłużej na jednym cyklu rozładowania baterii (przy założeniu identycznego obciążenia). To zaś oznacza też mniej potrzebnych ładowań akumulatorów i znacznie dłuższą ich żywotność liczoną w czasie pracy. Kupując więc maszynę taką jak omawiana wkrętarka udarowa Makita TD111D, oszczędzamy nie tylko na wymianie w niej szczotek lub silnika (czyli na kosztach eksploatacji), ale także znacznie później udamy się do punktu handlowego w celu zakupu do niej nowych baterii.

 

Silniki bezszczotkowe mają również znacznie mniejsze wymiary niż „szczotkowce” o tej samej mocy. Pozwoliło to w przypadku wkrętarki udarowej Makita TD111 klasy 10,8 V uzyskać nie tylko niewielkie gabaryty, ale też zawrzeć w kompaktowym urządzeniu bardzo dużą moc użyteczną 220 W, która w efekcie umożliwia generowanie wysokiego momentu obrotowego wynoszącego 135 Nm.
Kolejną zaletą „bezszczotkowców” w porównaniu ze „szczotkowcami” jest znacznie wyższy poziom kontroli parametrów ich pracy, a głównie możliwość oddzielnego sterowania obrotami i momentem obrotowym. Efektem tego jest eliminacja konieczności zastosowania rozbudowanej przekładni mechanicznej i możliwość precyzyjnego doboru optymalnych parametrów pracy maszyny. I tak dzięki tej właściwości silnika bezszczotkowego omawiana wkrętarka udarowa Makita TD111D oferuje nam bezstopniową regulację szybkości pracy oraz dwa biegi elektroniczne: na niższym mamy 0–1300 obr./min i 1600 udarów/min, zaś na wyższym – 0–3000 obr./min i 3900 udarów/min. Ale na tym nie koniec, we wkrętarce znajdziemy też tryb A (3900 udarów/min) służący do wkręcania z większą kontrolą i przeznaczony do montowania długich wkrętów (działa jedynie na prawych obrotach). Bieg niższy stosuje się, jeśli do wkręcania wymagana jest mniejsza siła, aby nie dopuścić do zerwania gwintu śruby lub urwania wkrętu (małe śruby do M6 i wkręty do drewna); zaś wyższy, jeżeli konieczna jest duża szybkość i siła montażu (np. dokręcanie ciesielskich wkrętów do drewna oraz śrub od M6 do M14). Prędkością pracy wkrętarki steruje się za pomocą włącznika spustowego, a

elektroniczne przełożenia i tryb A wybiera się wygodnym przyciskiem znajdującym się na mocowaniu akumulatora. O wybranym biegu lub trybie A informuje znajdująca się obok przycisku ledowa kontrolka.
Należy tu zauważyć, że dwa biegi i tryb A znacznie rozszerzają zakres stosowania omawianej wkrętarki Makita TD111D. Możemy więc z powodzeniem wykorzystać do bardzo delikatnych operacji, jak też do trudniejszych zadań, w których wymagany jest moment rzędu 135 Nm. Prawidłowy moment uzyskujemy wkrętarką, dokręcając śruby zwykłe lub o dużej wytrzymałości w czasie od 1 do 3 s (dokładne dane dla śrub od M8 do M14 znajdują się w instrukcji obsługi). Nadmieniamy, że do generowania udarów we wkrętarce Makita TD111D podczas wkręcania służy kowadełkowy mechanizm udarowy, który współpracuje z silnikiem bezszczotkowym za pośrednictwem 1-biegowej mechanicznej przekładni planetarnej.
Jeśli więc do wymienionych już pożytków z silników bezszczotkowych dołożymy fakt, że mają one co najmniej o 100% dłuższą żywotność od szczotkowców, to korzyści z zakupu wkrętarki udarowej Makita TD111D są oczywiste. Otrzymujemy bowiem maszynę o rozszerzonej funkcjonalności w stosunku do wkrętarek klasycznej konstrukcji mających napięcie zasilania 10,8 lub 12 V, a do tego ergonomiczną, energooszczędną, trwałą i tanią w eksploatacji.
We wkrętarce Makita TD111D zastosowano 6-kątny uchwyt narzędziowy 1/4”. Bardzo wygodny w obsłudze i przeznaczony głównie do współpracy z wszelkiego rodzaju bitami i nasadkami oraz adapterami z chwytem 6-kątnym 1/4”. Akcesoria mocuje się w gnieździe uchwytu wkrętarki po uprzednim odciągnięciu tulei blokującej.
Omawiane urządzenie, jak już wspominaliśmy, jest kompaktowe i doskonale wyważone. Jego wszystkie części chwytne pokryto miękkim elastomerem. Narzędziem operuje się bardzo wygodnie oraz bezwysiłkowo. Wyposażono je też w światło diodowe umieszczone pod wrzecionem, które doświetla miejsce wiercenia lub wkręcania. Lampka zapala się automatycznie w chwili wciśnięcia włącznika zasilania. Jeśli nie jest potrzebna, może być wyłączona przyciskiem służącym do ustawiania elektronicznych biegów.
Wkrętarkę udarową Makita TD111D wykonano w Compact eXtreme Technology (CXT), co oznacza, że przeznaczona jest do trudnych zadań i należy do rodziny urządzeń klasy 10,8 V japońskiego producenta, które mogą być zasilane akumulatorami Li-Ion 10,8 V o pojemnościach 1.5, 2.0 i 4.0 Ah. Ich ogniwa odznaczają się wysoką trwałością i dużą sprawnością prądową. Inteligentna elektronika zastosowana we wkrętarce i akumulatorach chroni jego ogniwa Li-Ion przed przeciążeniem, nadmiernym rozładowaniem, optymalizuje pobór energii, zapewniając przy trudnych zadaniach maksymalną moc. Na obudowie baterii znajdziemy też 4-diodowy wskaźnik stanu jej naładowania, który ułatwia przewidywanie czasu pracy elektronarzędzia i momentu jej ładowania. Nadmieniamy, że wkrętarka Makita TD111D, tak jak wszystkie urządzenia rodziny Compact eXtreme Technology (CXT), wyposażona jest w szybką ładowarkę z systemem chłodzenia ogniw akumulatora.
Reasumując, Makita TD111D to kompaktowa wkrętarka udarowa klasy 10,8 V wykonana w Compact eXtreme Technology (CXT). Urządzenie oferuje nam rozszerzony zakres zastosowań, wysoką dokładność pracy oraz optymalne jej parametry. Jest to niewątpliwie konsekwencja zastosowania w nim nowoczesnego silnika bezszczotkowego sterowanego elektronicznie oraz efektywnej i wydajnej technologii zasilania z akumulatorów Li-Ion.

pins

Dane techniczne zakrętarki udarowej Makita TD111D

Moc użyteczna	220 W
Obroty (niższy/wyższy bieg)	0-1300/0-3000/min-1
Częstotliwość udarów (niższy/wyższy bieg/tryb A)	0-1600/0-3900/3900 min-1
Maksy. moment obrotowy	135 Nm
Uchwyt	gniazdowy 6-kątny 1/4”
Wkręt do metalu	M4-M8
Wkręt standardowy	M5-M14
Śruba o wys. wytrzym. na rozciąganie	M5-M12
Śruby z gwintem zwykłym	22-90 mm
Typ akumulatora/napięcie/pojemność	Li-Ion/10,8 V/1.5, 2.0 lub 4.0 Ah
Waga z akumulatorem BL1020B	0,97 kg