Obróbka przewodów i kabli (cz. I) Cięcie przewodów i kabli miedzianych oraz aluminiowych

Autor: pins, Andrzej Sujecki (doradca techniczny ds. narzędzi Knipex do obróbki kabli)

Przewody stosowane w energetyce i instalacjach elektrycznych możemy podzelić na tzw. linkowe, czyli złożone z cienkich drucików i grubych drutów o różnych przekrojach. W pierwszym odcinku naszego cyklu poświęconego obróbce kabli zajmiemy się cięciem okrągłych przewodów linkowych o przekroju do 1 x 150 mm².

Ogólnie rzecz ujmując, można powiedzieć, że cięcie przewodów i kabli jest operacją prostą, do której stosuje się też proste narzędzia – szczypce – wykorzystujące znany

od wieków ludzkości mechanizm dźwigni. Gabaryty tych narzędzi dostosowane są do wielkości przekrojów kabli czy przewodów. Jednakże im większy rozmiar kabla czy przewodu, tym większe problemy z jego cięciem. Dlatego tradycyjne szczypce zostały poddane wielu modyfikacjom konstrukcyjnym, które pozwalają im sprostać współczenym wymaganiom co do wydajności i łatwości cięcia przy użyciu dłoni lub rąk. Pod względem konstrukcyjnym możemy je podzielić na narzędzia wykorzystujące wyłącznie mechanizm dźwigni prostej oraz na na te, w których zastosowano mechnizm zapadkowy (tzw. szczypce zapadkowe) i specjalne ostrze, co pozwala podczas cięcia wywierać ręką czy dłonią duże siły. W pierwszym odcinku naszego cyklu zajmiemy się wyłącznie pierwszego rodzaju szczypcami wykorzystującymi mechanizm dźwigni prostej.

Jak już wspominaliśmy, gabaryty szczypiec do kabli zdeterminowane są ich zakresem pracy. Najmniejsze tego typu narzędzia stosuje się do obróbki przewodów i kabli miedzianych oraz aluminiowych o przykroju do 24 mm² (średnica przewodu – 10 mm). Przykładem takich szczypiec jest model Knipex 95 05 165 (fot. 1.). Narzędzie to ma ostrze wykonane ze stali nierdzewnej i jest proste w obsłudze. Dla wygody pracy zastosowano w nim sprężynę odbijającą. Dlatego jest szczególnie przydatne przy cięciu seryjnym.

Jeżeli chcemy przeciąć przewód nieco większy, a mianowicie o przekroju 1 x 50 mm² (średnica – 15 mm), należy użyć nieco większych szczypiec, np. Knipex 95 16 165. Dostępne są 4 ich wykonania różniące się pokryciem rękojeści (w tym też izolowane i przeznaczone specjalnie dla elektryków), zabezpieczeniem antykorozyjnym (czernione, chromowane) oraz wyposażeniem w sprężynę odbijającą (fot. 2.).

Warto tu zauważyć, że cięcie przewodów o przekrojach do 50 mm² jest dla nas proste, ponieważ dysponujemy do niego odpowiednim rozstawem dłoni i palców, co pozwala nam pewnie uchwycić rozwarte rękojeści szczypiec i wywierać odpowiednio dużą siłę. Problem powstaje wtedy, kiedy mamy do czynienia z kanlami o większych przekrojach. Żeby włożyć je w szczęki, musimy szczypce maksymalnie rozewrzeć. Konsekwencją tego jest to, że nie jesteśmy w stanie dłonią chwycić za ich rękojeści i wywrzeć odpowiednią siłę nacisku (fot. 3.). Jednakże na tę niedogodność znaleziono sposób. Np. Knipex, żeby umożliwić pewny chwyt dłonią, zmodyfikował ostrze tych narzędzi. Przykładem takich szczypiec jest model Knipex 95 16 200. Ostrze ich szczęk jest podzielone na 2 funkcjonalne części. Część od czoła szczypiec służy do wstępnego cięcia (do nacięcia przewodu, fot. 4a), a część od osi przeznaczona jest do cięcia końcowego, czyli – dokładnie mówiąc – do przecięcia przewodu (fot. 4b). Warto tu wspomnieć, że szczypce Knipex 95 16 200 mają 4 wykonania różniące się pokryciem rękojeści i zabezpieczeniem antykorozyjnym (chromowane, czernione) i są przeznaczone do cięcia przewodów o maksyjalnym przekroju 70 mm² (średnica – 20 mm).

W przypadku przewodów o przekroju ponad 70 mm² (20 mm) musimy do ich przecięcia użyć dużych szczypiec obsługiwanych nie dłońmi, lecz dwoma rękami. Przykładem takich szczypiec jest model Knipex 95 12 500 (fot. 5.). Ma on 2 wykonania z wymiennymi ostrzami różniące się izolacją rękojeści. Można nimi ciąć przewody jednożyłowe do 150 mm² (fot. 6a i 6b) lub wielożyłwe o średnicy do 27 mm (fot. 7).

W typoszeregu omawianych szczypiec

z prostym mechanizmem dźwigniowym model Knipex 95 12 500 jest największy i czy wobec tego wyczerpuje ich możliwości robocze? Okazuje się, że nie, gdyż rękojeści stanowiące ramiona dźwigni można odpowiednio zmodyfikować. Opracowaną przez siebie modyfikację inżynierowie z firmy Knipex zastosowali w innowacyjnych szczypcach 95 32 038 (fot. 8.). Jej podstawowymi elementami są 4-stopniowa regulacja długości rękojeści (570/600/650/770 mm, fot. 9a i 9b) i zapadkowy mechanizm łamania ramion służący do zmnieszania ich rozstawu (fot. 10a i 10b). Rozwiązanie to pozwala na łatwiejsze ich chwycenie bez zmnieszania wartości przełożenia dźwigni. Zastosowana modyfikacja pozwala nam na 5-stopniowe łamanie ramion i zmniejsza wymiary szczypiec w przypadku cięcia kabli o największych średnicach, jak też umożliwia pracę nimi w wąskich przestrzeniach czy w miejscach trudno dostępnych. Części chwytne ramion zabezpieczone są osłoną (fot. 11.), która chroni dłonie przed urazem spowodowanym ich „zderzeniem się”, które jest skutkiem wywarcia dużej siły podczas cięcia przewodów. Zjawisko bezwładności powoduje, że nie możemy ich wtedy zatrzymać, co powoduje ich „zderzenie się”, a zatem bolesny uraz. Szczpce Knipex 95 32 038 przeznaczone są do cięcia przewodów o maksymalnym przekroju 1 x 280 mm² (38 mm). Na zakończenie pierwszego odcinka naszehgo cyklu warto wspomnieć, że do cięcia drutów z aluminium i miedzi służą popularne obcinaki boczne, które produkowane są w różnych wykonaniach (fot. 12.).